Unia Europejska podjęła kolejny krok w kierunku wzmocnienia wspólnej architektury bezpieczeństwa zdrowotnego. W piątek Komisja Europejska opublikowała nowy plan prewencji, przygotowania i reagowania na kryzysy zdrowotne, którego celem jest zapewnienie skoordynowanej ochrony zdrowia i dobrostanu mieszkańców wszystkich państw członkowskich w obliczu zagrożeń o charakterze transgranicznym. Dokument powstał w oparciu o doświadczenia z pandemii COVID-19 i ma przygotować Wspólnotę na przyszłe wyzwania tego typu.
Kompleksowe podejście do zagrożeń
Nowy unijny plan obejmuje wszystkie rodzaje potencjalnych ryzyk i kryzysów zdrowotnych — zarówno naturalnych, jak i wynikających z wypadków czy działań celowych. Dokument precyzyjnie opisuje europejskie ramy zarządzania kryzysami zdrowotnymi, uwzględniając dostępne zasoby, mechanizmy wsparcia oraz zasady nadzoru na każdym etapie reagowania.
Państwa członkowskie otrzymają do dyspozycji unijny zestaw narzędzi kryzysowych składający się z czterech filarów: prewencji i przygotowania, wykrywania i oceny, reagowania oraz odbudowy. W ramach tego zestawu przewidziano m.in. działania dotyczące odporności systemów ochrony zdrowia, dostępności medycznych środków zaradczych, nadzoru epidemiologicznego, systemu wczesnego ostrzegania, koordynacji operacyjnej oraz oceny pokryzysowej.
Wnioski z pandemii COVID-19
Plan w znacznym stopniu opiera się na doświadczeniach z pandemii koronawirusa. Szczególny nacisk położono na opracowanie spójnych z ramami unijnymi krajowych planów zarządzania kryzysami zdrowotnymi. Dokument ma charakter dynamiczny i będzie regularnie aktualizowany wraz z pojawianiem się nowych zagrożeń.
Przewidziano również cykliczne ćwiczenia symulacyjne mające na celu testowanie gotowości systemów krajowych i europejskich. Pierwsze z nich odbędą się w 2026 roku z udziałem państw członkowskich, europejskich agencji i innych podmiotów zaangażowanych w bezpieczeństwo zdrowotne.
Silniejsza unia zdrowotna
Głównym celem planu jest wzmocnienie zbiorowej zdolności Unii do budowania bardziej odpornej i inkluzywnej europejskiej unii zdrowotnej. Ma to zapewnić ciągłość kluczowych usług oraz umożliwić skoordynowaną reakcję Komisji Europejskiej, instytucji unijnych i państw członkowskich.
Plan wpisuje się w założenia europejskiej strategii gotowości, opartej na podejściu ogólnorządowym i ogólnospołecznym, zgodnym z zasadą „Jedno zdrowie” (One Health). Dokument zachęca również do ścisłej współpracy z organizacjami międzynarodowymi, zwłaszcza ze Światową Organizacją Zdrowia, zgodnie z priorytetami UE w zakresie globalnego zdrowia publicznego.
Podstawę prawną planu stanowi rozporządzenie (UE) 2022/2371 dotyczące poważnych transgranicznych zagrożeń dla zdrowia, które tworzy fundament wspólnych unijnych ram bezpieczeństwa zdrowotnego.
