Vrije Universiteit Brussel uruchomił najnowocześniejszy superkomputer we Flandrii, który dzięki zaawansowanym systemom sztucznej inteligencji ma znacząco poprawić dokładność i tempo prognoz pogodowych. Maszyna o nazwie Sofia będzie przetwarzać ogromne zbiory danych z radarów i satelitów, umożliwiając lepsze przewidywanie ekstremalnych zjawisk atmosferycznych – takich jak niszczycielska powódź, która cztery lata temu dotknęła dolinę Vesdre w Walonii.
Rotacyjny system zarządzania infrastrukturą obliczeniową
W Belgii co sześć lat inna uczelnia przejmuje odpowiedzialność za eksploatację superkomputera typu TIER-1. Od tego roku tę funkcję pełni Vrije Universiteit Brussel. Nowa maszyna, Sofia, dysponuje największą mocą obliczeniową spośród wszystkich komputerów we Flandrii.
Ze względu na szybkie tempo rozwoju technologii, wraz z każdą rotacją powstaje zupełnie nowy superkomputer. Sofia wyróżnia się znacznie większymi możliwościami w zakresie pracy z modelami AI, co otwiera nowe perspektywy dla różnych dziedzin badawczych.
Sztuczna inteligencja w służbie meteorologii
Zastosowania AI mają szczególne znaczenie dla prognozowania pogody. Jak wyjaśnia klimatolog Lesley De Cruz z VUB, sztuczna inteligencja pozwala nie tylko na znacznie szybsze generowanie prognoz, ale też na obliczanie wielu alternatywnych scenariuszy rozwoju sytuacji atmosferycznej.
Zanim jednak modele AI zaczną działać w sposób prawidłowy, muszą zostać odpowiednio wytrenowane – a do tego potrzebne są ogromne ilości danych oraz potężna moc obliczeniowa. Sofia oferuje właśnie takie możliwości, umożliwiając trenowanie modeli o wyższej niż dotychczas rozdzielczości przestrzennej.
Tego typu narzędzia mogą odegrać kluczową rolę w przewidywaniu katastrof naturalnych, takich jak tzw. bomba wodna, która w 2021 roku spustoszyła dolinę Vesdre. KMI dysponuje coraz lepszymi radarami i danymi satelitarnymi dotyczącymi wilgotności powietrza czy zachmurzenia. Aby można było w pełni wykorzystać te informacje, potrzebne są modele pogodowe o porównywalnie wysokiej rozdzielczości.
Szybsze reagowanie służb ratunkowych
Dzięki superkomputerowi Sofia modele prognostyczne mogą być uruchamiane wielokrotnie w bardzo krótkich odstępach czasu, co umożliwia szybkie aktualizowanie prognoz nawet przy gwałtownych zmianach pogody. Ma to bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo – policja i służby ratunkowe będą mogły szybciej ocenić ryzyko i podejmować decyzje dotyczące ewentualnych ewakuacji.
Zastosowania wykraczające poza klimatologię
Sofia nie będzie służyła wyłącznie klimatologii. Jej możliwości znajdą zastosowanie w praktycznie każdej dziedzinie nauki. Superkomputer pozwoli m.in. na symulowanie reakcji chemicznych czy trenowanie modeli AI wykorzystywanych w medycynie.
Z infrastruktury mogą korzystać zarówno uczelnie, jak i przedsiębiorstwa. Jak podkreśla De Cruz, niemal wszystkie obszary nauki przeszły w ostatnich latach transformację związaną z rozwojem sztucznej inteligencji. Szybkość działania i możliwości obliczeniowe superkomputera mogą znacząco przyspieszyć postęp badań.
Inwestycja i wyzwania energetyczne
Rząd Flandrii przeznaczył na projekt 8,6 miliona euro. VUB dąży do osiągnięcia 80-procentowego wykorzystania mocy obliczeniowej superkomputera.
Mimo że Sofia została zaprojektowana z myślą o możliwie niskim zużyciu energii, wciąż pozostaje urządzeniem bardzo energochłonnym. Jej chłodzenie wymaga systemu wodnego – tradycyjne chłodzenie powietrzem nie pozwoliłoby utrzymać bezpiecznej temperatury pracy. Bez chłodzenia wodnego temperatura wewnątrz komputera wzrosłaby do poziomu, przy którym kable zaczęłyby się topić.
