Belgijski rząd federalny ostatecznie sfinalizował długo oczekiwaną reformę systemu emerytalnego, która zostanie wdrożona w ramach uzgodnień budżetowych. Premier Bart De Wever (N-VA) oraz minister finansów Jan Jambon (N-VA) wprowadzili do projektu dodatkowe rozwiązania zwiększające elastyczność systemu, odpowiadając na wcześniej zgłaszane zastrzeżenia.
Nowe przepisy wprowadzają system kar i premii, mający zachęcać do dłuższej aktywności zawodowej, a jednocześnie pozostawiają możliwość wcześniejszego zakończenia pracy dla osób spełniających określone kryteria. Zmiany te będą mieć wpływ na miliony mieszkańców Belgii planujących przejście na emeryturę w nadchodzących latach.
System kar za wcześniejsze przejście na emeryturę
Jednym z głównych elementów reformy jest wprowadzenie malus – kar finansowych dla osób, które przechodzą na emeryturę przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego bez wystarczającego stażu. Wysokość kary zależy od roku urodzenia i wzrasta dla młodszych pokoleń.
Dla roczników 1961–1965 kara wyniesie 2 procent za każdy rok wcześniejszego przejścia. Dla osób urodzonych w latach 1966–1974 wyniesie 4 procent, a dla urodzonych od 1975 roku – 5 procent rocznie. Co ważne, obniżenie emerytury ma charakter trwały – kwota nie zostanie podniesiona po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego.
Aby uniknąć kary, konieczne jest równoczesne spełnienie dwóch warunków: minimum 35 lat pracy lub okresów zaliczonych (po 156 dni rocznie) oraz łącznie 7020 dni aktywności zawodowej lub zaliczonych okresów. Osoby czekające do ustawowego wieku emerytalnego nie zostaną objęte systemem kar.
Okresy zaliczane do stażu pracy – kluczowa zmiana
Pierwotnie rząd planował wykluczyć okresy chorobowe ze stażu emerytalnego, jednak pomysł spotkał się z ostrą krytyką. Ostatecznie do okresów zaliczanych wliczane będą:
- opieka nad bliskimi
- urlop macierzyński
- okresy chorobowe
- bezrobocie czasowe
Nie zostaną natomiast uznane pełne okresy bezrobocia, system RCC ani zatrudnienie w ramach programów końcowych ścieżek zawodowych.
Przesunięcie wejścia w życie systemu
Nowy system kar i premii zacznie obowiązywać 1 stycznia 2027 roku – rok później niż planowano. Przynosi to korzyści osobom, które planują wcześniejszą emeryturę w latach 2025–2026 – nie zostaną one objęte karami, nawet jeśli faktycznie przejdą na emeryturę dopiero po 2027 roku.
System premii za dłuższą pracę
Równolegle wprowadzony zostanie bonus – premia finansowa za kontynuację pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego. Nowy system ruszy w 2027 roku, ale okres premiowany będzie liczony już od 1 stycznia 2026 roku. Dotychczasowy system premii wygaśnie 31 grudnia 2025 roku.
Wysokość bonusu zależy od roku urodzenia:
- roczniki przed 1963 r. – 2 procent rocznie
- 1963–1972 – 4 procent rocznie
- od 1973 r. – 5 procent rocznie
Krytyka ekspertów
Eksperci zgłaszają wątpliwości co do opłacalności nowego systemu premii. Michel Wuyts z Fediplus wskazuje, że bardziej korzystne może być przejście na emeryturę i kontynuowanie pracy, ponieważ praca i emerytura mogą być łączone bez ograniczeń. Według jego wyliczeń rezygnacja z emerytury przez trzy lata daje stratę około 71 tysięcy euro, podczas gdy premia zwiększa świadczenie jedynie o nieco ponad 200 euro miesięcznie.
Przykład praktyczny
Osoba uprawniona do emerytury brutto 2400 euro (1974 euro netto):
- Jeśli przejdzie na emeryturę trzy lata wcześniej i urodziła się w 1962 roku, kara wyniesie 6 procent – obniżka o 79,43 euro miesięcznie.
- Przy roku urodzenia 1975 kara 15 procent oznacza obniżenie o 198,61 euro miesięcznie.
Przeciwnie, przy pracy przez trzy dodatkowe lata:
- dla rocznika 1962 bonus to 6 procent (+145 euro)
- dla rocznika 1975 bonus to 15 procent (+248,15 euro)
Elastyczność w pierwszym roku kariery
Od 2027 roku rok pracy będzie liczony dopiero po przepracowaniu 156 dni, zamiast dotychczasowych 104. Aby nie obciążać młodych pracowników, pierwsze 12 miesięcy kariery pozostanie liczone na podstawie starego progu 104 dni.
Warunki wcześniejszej emerytury pozostają takie jak dotąd:
- 63 lata i 42 lata pracy
- 61 lat i 43 lata pracy
- 60 lat i 44 lata pracy
Emerytura od 60. roku życia – nowa ścieżka
Reforma wprowadza możliwość przejścia na emeryturę w wieku 60 lat dla osób mogących wykazać się 42 latami kariery, przy wymaganych co najmniej 234 dniach przepracowanych rocznie. Do dni przepracowanych będą wliczane szeroko rozumiane urlopy macierzyńskie oraz bezrobocie czasowe.
Pula pięciu dni – ochrona dla pracowników niepełnoetatowych
Osoby zatrudnione na część etatu otrzymają „rezerwową” pulę pięciu dni, które mogą uzupełniać lata, w których zabrakło kilku dni do wymaganego minimum. Pula ta może skorygować maksymalnie pięć lat kariery.
Ograniczenia dotyczące bezrobocia
Okresy pełnego bezrobocia i RCC będą stopniowo ograniczane. Od 2027 roku zaliczanie takich okresów do stażu nie będzie możliwe, jeśli przekroczą 40 procent długości kariery. Limit ten będzie obniżany co roku o 5 punktów procentowych, aż do 20 procent w 2031 roku – tak jak obecnie u pracowników sektora publicznego.
