Minister gospodarki David Clarinval (MR) uspokoił belgijski sektor wydawniczy, jednoznacznie potwierdzając, że stawka VAT na książki pozostanie na poziomie 6 procent. „To się nigdy nie zmieni” – zadeklarował, odpowiadając na pytania dziennikarzy po poniedziałkowym zatwierdzeniu budżetu federalnego.
Kontekst budżetowy i zagrożenia dla branży książkowej
W poniedziałek parlament federalny przyjął budżet na nadchodzący rok, obejmujący szereg podwyżek akcyzy i podatku VAT w różnych sektorach. W natłoku tych decyzji niewiele miejsca poświęcono kwestii opodatkowania książek papierowych i e-booków, które od lat korzystają z preferencyjnej stawki 6 procent.
Sektor wydawniczy od dawna żył w niepewności. Już w marcu 2023 r., za rządów koalicji Vivaldi, środowisko wydawców i księgarzy z niepokojem obserwowało dyskusje wokół możliwej podwyżki VAT na książki. Propozycja przedstawiona wówczas przez partię CD&V zakładała wzrost stawki do 9 procent, co wywołało alarm wśród wydawców, księgarzy i autorów.
Zagrożenie konkurencyjności na rynku francuskojęzycznym
Dla frankofońskiego rynku książki ewentualna podwyżka VAT do 9 procent oznaczałaby poważne osłabienie pozycji konkurencyjnej. We Francji – skąd pochodzi większość tytułów dostępnych w belgijskich księgarniach francuskojęzycznych – obowiązuje preferencyjna stawka 5,5 procent. Dla porównania, w Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych książki są całkowicie zwolnione z VAT.
Cały łańcuch dystrybucji książki frankofońskiej w Belgii – od wydawnictw, przez księgarzy, po autorów – stanąłby wobec realnego ryzyka finansowego. Różnica 3,5 punktu procentowego między stawką belgijską a francuską byłaby zbyt duża, aby można ją było pokryć z marż handlowych.
Stanowcza deklaracja ministra Clarinvala
Minister David Clarinval położył kres spekulacjom, jasno deklarując, że stawka VAT na książki pozostanie bez zmian. W rozmowie z dziennikarzami „Le Soir” podkreślił, że książka „jest chroniona” od początku negocjacji budżetowych.
Clarinval przypisał sobie również zasługę utrzymania preferencyjnej stawki, stwierdzając: „Możecie powiedzieć, że to Clarinval wynegocjował” zachowanie poziomu 6 procent zamiast podwyżki do 9 procent.
Dzięki tej decyzji książki papierowe i elektroniczne, a także druki w ogóle, unikają podwyżki VAT, która objęła inne usługi kulturalne ujęte w nowych przepisach budżetowych.
Delikatna równowaga cenowa na rynku
Różnica 0,5 punktu procentowego między stawką francuską (5,5%) a belgijską (6%) jest obecnie kompensowana przez księgarzy w Belgii frankofońskiej kosztem ich własnych marż. Rozwiązanie to jest trudne, lecz nadal wykonalne.
Gdyby jednak różnica wzrosła do 3,5 punktu procentowego, księgarze nie byliby w stanie pokryć tej dysproporcji. Konsekwencje dla całego sektora byłyby szybkie i dotkliwe.
Potencjalne skutki podwyżki VAT
Podwyżka do 9 procent nieuchronnie spowodowałaby wzrost cen książek w belgijskich księgarniach. Dla branży, która już teraz mierzy się z trudnościami finansowymi, konkurencją platform internetowych i zmieniającymi się nawykami czytelniczymi, byłby to kolejny poważny cios.
Co więcej, wyższy belgijski VAT sprzyjałby zakupom transgranicznym. Sprzedawcy działający z terytorium Francji mogliby oferować te same tytuły taniej, korzystając z francuskiej stawki VAT. Belgijscy konsumenci przenosiliby zakupy do kanałów francuskich, co jeszcze bardziej pogłębiłoby problemy lokalnych księgarń.
Sytuacja stacjonarnych księgarń – ważnych ośrodków życia kulturalnego i społecznego – stałaby się wyjątkowo trudna, a wiele mniejszych, niezależnych placówek byłoby zagrożonych zamknięciem.
Ochrona sektora kulturalnego w trudnych czasach
Decyzja ministra Clarinvala o utrzymaniu preferencyjnej stawki VAT wpisuje się w szerszą debatę o roli państwa w ochronie sektora kulturalnego. Książka, jako nośnik wiedzy, kultury i dziedzictwa językowego, wymaga szczególnego traktowania w polityce podatkowej.
Dla mieszkańców Belgii – zarówno francuskojęzycznych, jak i niderlandzkojęzycznych – stabilność opodatkowania oznacza utrzymanie dostępności cenowej literatury oraz wsparcie dla lokalnej infrastruktury kulturalnej. W czasach rosnących kosztów życia utrzymanie niskiej stawki VAT na książki ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia szerokiego dostępu do kultury i edukacji.
