W ramach porozumienia budżetowego rząd federalny ogłosił zestaw działań oszczędnościowych, które bezpośrednio wpłyną na wydatki mieszkańców Belgii. Jednym z kluczowych elementów pakietu jest podwyżka stawek VAT dla wybranych kategorii produktów i usług, przy jednoczesnym obniżeniu podatku dla jednej grupy. Zmiany mają służyć konsolidacji finansów publicznych oraz realizacji celów klimatycznych i zdrowotnych.
Rekreacja i wypoczynek: wzrost z 6% do 12%
Pięć kategorii produktów i usług związanych z czasem wolnym zostanie objętych stawką VAT podwyższoną z 6% do 12%. Podwyżka obejmie:
Noclegi w hotelach i na kempingach
Największe zmiany odczują osoby korzystające z obiektów noclegowych. Hotele, pensjonaty i kempingi będą odprowadzać VAT w wysokości 12%, co przełoży się na wyższe ceny usług turystycznych. Preferencyjna stawka 6% obowiązywała w tym sektorze od lat, wspierając branżę szczególnie wrażliwą na zmiany koniunktury.
Zajęcia sportowe i karnety
Wyższy VAT obejmie również działalność sportową. Droższe będą wejściówki na zajęcia sportowe, karnety na siłownie oraz różnego rodzaju aktywności rekreacyjne. Zmiana ta wywołała obawy o wpływ na dostępność zajęć sportowych dla mieszkańców o niższych dochodach.
Działalność rekreacyjna poza kulturą non-profit
Komercyjne obiekty rekreacyjne – w tym parki rozrywki, centra trampolin czy sale zabaw – będą musiały stosować stawkę 12%. Zwolnione z podwyżki pozostaną jedynie organizacje non-profit działające w sektorze kultury.
Posiłki na wynos i z dostawą
Wyższa stawka obejmie również dania na wynos i dostawy jedzenia. Dla branży gastronomicznej, która już zmaga się z rosnącymi kosztami energii i pracy, zmiana ta może być szczególnie odczuwalna. Restauracje będą musiały zdecydować, czy zwiększyć ceny, czy częściowo przejąć koszty.
Napoje bezalkoholowe w gastronomii: obniżka z 21% do 12%
W sektorze HoReCa pojawi się jednak jedna obniżka. VAT na napoje bezalkoholowe serwowane w lokalach spadnie z 21% do 12%. Rząd chce w ten sposób zmniejszyć różnicę podatkową między napojami alkoholowymi a bezalkoholowymi oraz zachęcać konsumentów do wyboru zdrowszych opcji.
Zmiana wpisuje się w politykę zdrowotną promującą ograniczenie spożycia alkoholu oraz poprawę dostępności produktów bezalkoholowych.
Energia: modulacja akcyzy zamiast zmiany VAT
W przypadku energii rząd nie podniesie stawki VAT. Zamiast tego akcyza zostanie stopniowo „zmodulowana”, aby do 2029 roku osiągnąć efekt ekonomiczny porównywalny do opodatkowania energii stawką 12%.
Dodatkowo akcyza na energię elektryczną zostanie obniżona, co ma wspierać transformację energetyczną i promować rozwiązania oparte na odnawialnych źródłach energii. To także zachęta do elektryfikacji ogrzewania i transportu.
Pestycydy chemiczne: podwyżka z 12% do 21%
Najwyższą podwyżką zostaną objęte pestycydy chemiczne, dla których stawka VAT wzrośnie z 12% do 21%. Zmiana ta odzwierciedla rosnące obawy dotyczące wpływu syntetycznych środków ochrony roślin na środowisko oraz zdrowie publiczne.
Podwyżka VAT wpisuje się w cele unijnego Zielonego Ładu i strategii „Od pola do stołu”, które zakładają redukcję stosowania pestycydów w nadchodzących latach. Dla rolników oznacza to wyższe koszty produkcji, ale jednocześnie może sprzyjać przechodzeniu na bardziej ekologiczne metody upraw.
Szerszy kontekst reform fiskalnych
Zmiany w stawkach VAT są częścią szerszego pakietu działań mających na celu stabilizację finansów publicznych. Rząd podkreśla, że reformy zostały zaprojektowane tak, by uwzględniać jednocześnie kwestie budżetowe, zdrowotne oraz ekologiczne.
Krytycy zwracają uwagę, że wyższe VAT na rekreację i gastronomię szczególnie uderzą w gospodarstwa o średnich dochodach – grupę najczęściej korzystającą z tych usług. Zwolennicy reform wskazują jednak, że preferencyjne stawki w tych sektorach „rozszczelniały” system i nie były ekonomicznie uzasadnione.
Pełny wpływ reform na budżety domowe i rynek usług będzie można ocenić dopiero po ich wejściu w życie, gdy konsumenci i przedsiębiorcy dostosują się do zmian.
