Po dwudziestogodzinnym posiedzeniu premier Bart De Wever (N-VA) ogłosił osiągnięcie porozumienia budżetowego. Jak podkreślił, jego główną zasadą ma być „solidarność”. Planowana konsolidacja fiskalna sięga 9,2 miliarda euro, a środki te mają zostać pozyskane dzięki szerokiemu pakietowi zmian obejmującemu podatki, energię, indeksację płac, emerytury i system zabezpieczenia społecznego.
Zmiany w stawkach VAT i kosztach energii
Rząd zrezygnował z ogólnej podwyżki VAT, ale wiele produktów i usług zostanie objętych nową, „zharmonizowaną” stawką 12 procent. Obejmie ona hotele, kempingi, posiłki na wynos, napoje bezalkoholowe serwowane w lokalach oraz szeroko rozumianą „rozrywkę”.
W praktyce oznacza to wzrost cen biletów do kina i na festiwale – dziś objętych stawką 6 procent. Ceny mogą więc wzrosnąć niemal dwukrotnie. Wyjątkiem będą napoje bezalkoholowe w restauracjach i barach, które mają stanieć, bo obecnie obciążone są stawką 21 procent.
W dziedzinie energii zaplanowano dalsze podnoszenie akcyzy na gaz ziemny i jednoczesne obniżanie akcyzy na energię elektryczną. Zmiany będą wprowadzane stopniowo i ich finalny wpływ zależeć będzie od sytuacji na rynku energetycznym. Droższe staną się również benzyna, olej napędowy i opał.
Indeksacja płac, emerytur i zasiłków
Jednym z najbardziej odczuwalnych elementów porozumienia jest korekta systemu indeksacji. Pełna indeksacja zostanie utrzymana, ale tylko do pewnych progów.
Dla osób zarabiających powyżej 4 000 euro brutto miesięcznie część pensji przekraczająca ten próg nie będzie podlegać podwójnej indeksacji. Dotyczy to znacznej części pracowników – według Statbel średnie wynagrodzenie w 2022 roku wyniosło 4 076 euro brutto. Premier zapewnia, że jest to działanie „jednorazowe”, zaplanowane na 2026 i 2028 rok.
Podobny limit wprowadzono dla emerytur i zasiłków: kwota przekraczająca 2 000 euro brutto również nie zostanie dwukrotnie zindeksowana.
Z kolei minimalne wynagrodzenie ma wzrosnąć o 50 euro od 1 kwietnia 2026 roku.
Dostosowania w systemie emerytalnym
Porozumienie obejmuje także uzgodnienia dotyczące reformy emerytalnej. Najważniejsze zmiany to:
– uznanie 104 dni pracy w pierwszym roku zatrudnienia (zamiast dotychczasowych 156) przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury;
– zaliczenie długotrwałej choroby jako okresu równoważnego, chroniącego przed karą emerytalną;
– brak indeksacji wynagrodzeń parlamentarzystów i członków rządu w najbliższych latach;
– zniesienie części dotacji partyjnych po likwidacji Senatu.
Zdrowie i aktywizacja zawodowa
Rząd chce „przywrócić aktywność zawodową” 100 000 osób obecnie uznawanych za niezdolne do pracy, ale posiadających częściową zdolność do zatrudnienia. Ten kontrowersyjny projekt ma przynieść oszczędności rzędu 1,9 miliarda euro. Pojawiają się jednak pytania dotyczące granicy między aktywizacją a presją na osoby mające rzeczywiste problemy zdrowotne.
Współpłacenie pacjenta przy wizycie u lekarza wzrośnie, choć szczegółów jeszcze nie ogłoszono.
Dodatkowo młodzi rodzice otrzymają dodatkowy tydzień urlopu związanego z narodzinami dziecka, który będą mogli dowolnie podzielić między siebie.
Nowe i zmodyfikowane podatki
Wprowadzony zostanie podatek od paczek z pozaeuropejskich sklepów internetowych (Shein, Temu) w wysokości 2 euro. Ma to wyrównać konkurencję między azjatyckimi a europejskimi sprzedawcami.
Stawka podatku od wypłaty zysków ze spółki wzrośnie z 15 do 18 procent. Dwukrotnie wzrośnie również podatek od papierów wartościowych o wartości przekraczającej 1 milion euro – z 0,15 do 0,30 procent.
Opłata lotnicza pobierana przy zakupie biletu wzrośnie z 5 do 10 euro.
Harmonogram obniżek podatkowych
Rząd przesunął część wstępnie planowanych obniżek podatków. Część wejdzie szybciej, już w 2028 roku, a część dopiero w 2030 roku – czyli w okresie, gdy obecny rząd nie będzie już u władzy. Pozwala to koalicji ograniczyć ujęcie pełnych kosztów reformy w bieżącej perspektywie budżetowej.
Reakcje i perspektywy
Porozumienie budżetowe obejmuje szeroki zestaw środków mających doprowadzić do redukcji deficytu. Zwolennicy podkreślają progresywne elementy pakietu – m.in. utrzymanie pełnej indeksacji dla niższych wynagrodzeń oraz wyższe podatki dla najbogatszych. Krytycy obawiają się jednak kosztów, jakie poniosą gospodarstwa domowe – zwłaszcza klasy średniej – w związku z rosnącymi cenami energii, transportu i usług oraz ograniczeniem indeksacji powyżej określonych progów.
W najbliższych tygodniach rząd ma przedstawić konkretne projekty ustaw wdrażających poszczególne elementy pakietu, co pozwoli ocenić rzeczywisty wpływ reform na budżety mieszkańców Belgii i kondycję gospodarki.
