Federalna koalicja Arizona ogłosiła w poniedziałek rano, że osiągnęła kompromis w sprawie przyszłorocznego budżetu. Jednym z najważniejszych punktów uzgodnienia stała się kwestia aktywizacji zawodowej osób przebywających na długotrwałym zwolnieniu chorobowym – rząd wyznaczył sobie cel, by w najbliższych latach przywrócić do pracy 100 000 osób z tej grupy.
Informację o porozumieniu przedstawiono niespodziewanie wcześnie, tuż przed rozpoczęciem trzydniowego strajku przeciwko planowanym oszczędnościom. „Mogę powiedzieć, że sporo mnie to kosztowało” – przyznał z wyraźną ulgą Bart De Wever na konferencji o godzinie siódmej rano. Lider N-VA i szef rządu federalnego podkreślił, że koalicja nie zdecydowała się na łatwiejsze rozwiązanie polegające na odsunięciu trudnych decyzji w czasie.
Główne założenia budżetu
Wynegocjowany pakiet zakłada redukcję wydatków publicznych o 9,2 mld euro do 2030 r., zgodnie ze ścieżką podatkową przyjętą w ramach unijnych wymogów dotyczących dyscypliny budżetowej. To wynik intensywnych rozmów w ramach pięciopartyjnej koalicji Arizona, której uczestnicy reprezentują różne podejścia do polityki gospodarczej i społecznej.
Porozumienie osiągnięto szybciej, niż początkowo planowano – rząd zakładał zakończenie prac nad budżetem dopiero w okolicach świąt. Przyspieszenie najprawdopodobniej wynikało z presji społecznej i zapowiedzi strajków, a moment ogłoszenia – tuż przed ich rozpoczęciem – można interpretować jako sygnał, że rząd jest zdeterminowany do realizacji założonego kursu oszczędnościowego.
Aktywizacja osób na długotrwałym zwolnieniu chorobowym
W Belgii status długotrwale chorych posiada obecnie 526 000 osób – to osoby niezdolne do pracy przez okres przekraczający rok. Plan rządu zakłada powrót do aktywności zawodowej 100 000 z nich, co stanowi niemal jedną piątą całej grupy.
Zwolennicy tego podejścia wskazują, że część osób chorujących od dłuższego czasu mogłaby wrócić do pracy, gdyby otrzymała odpowiednie wsparcie lub gdyby warunki zatrudnienia były bardziej elastyczne. Wskazują również na istniejące bariery systemowe, które utrudniają reintegrację zawodową, mimo że stan zdrowia na to pozwala.
Krytycy ostrzegają natomiast, że inicjatywa może prowadzić do nadmiernej presji na osoby realnie niezdolne do pracy lub wymagające dłuższej rekonwalescencji. Organizacje pracownicze podkreślają, że nie każdy przypadek długotrwałej choroby daje możliwość szybkiego powrotu do zatrudnienia i że nieprzemyślane działania mogą pogorszyć stan zdrowia części pacjentów.
Szczegółowe instrumenty, które mają umożliwić osiągnięcie celu, nie zostały jeszcze przedstawione. Można jednak oczekiwać połączenia działań wspierających – takich jak szkolenia i programy reintegracyjne – z bardziej restrykcyjnymi rozwiązaniami dotyczącymi warunków otrzymywania statusu długotrwale chorego.
Cięcia w ochronie zdrowia
Oprócz planu aktywizacji zawodowej rząd zapowiedział również oszczędności w sektorze ochrony zdrowia w wysokości 300 mln euro. Jest to część szerszego pakietu cięć, który ma ustabilizować finanse publiczne.
Choć belgijski system opieki zdrowotnej pozostaje jednym z najlepiej ocenianych w Europie, mierzy się z rosnącymi kosztami leczenia, postępem technologicznym oraz konsekwencjami starzenia się społeczeństwa. Nie wiadomo jeszcze, jakie konkretne obszary zostaną objęte oszczędnościami. Możliwe działania obejmują uproszczenie procedur administracyjnych, obniżenie kosztów leków poprzez negocjacje cen, ograniczenie zwrotów za wybrane świadczenia lub poprawę zarządzania placówkami medycznymi.
Społeczny i polityczny kontekst decyzji
Ogłoszenie budżetu w przeddzień trzydniowego strajku pokazuje skalę napięć społecznych. Związki zawodowe zapowiedziały protesty w transporcie publicznym i wielu sektorach gospodarki, sprzeciwiając się planowanym oszczędnościom. Ich zdaniem budżet w zbyt dużym stopniu obciąża pracowników i osoby o najniższych dochodach.
Rząd musi więc balansować między unijnymi wymogami fiskalnymi a oczekiwaniami społeczeństwa dotyczącymi jakości usług publicznych i ochrony socjalnej. Kolejne tygodnie pokażą, czy koalicja Arizona utrzyma jedność wobec społecznej presji. Szczegółowe zapisy budżetu trafią do parlamentu, gdzie mogą zostać jeszcze zmodyfikowane.
Dla osób długotrwale chorych oraz korzystających z systemu opieki zdrowotnej najbliższe miesiące będą kluczowe – to wtedy okaże się, jak budżetowe założenia wpłyną na ich sytuację w praktyce.
