W przeddzień Black Friday, które w tym roku przypada na 28 listopada, belgijska Inspekcja Ekonomiczna federalnego Ministerstwa Gospodarki (SPF Economie) ostrzega mieszkańców Belgii przed sztucznie zawyżanymi rabatami i nadużyciami w porównaniach cenowych. Choć to wydarzenie co roku obiecuje spektakularne okazje, nie wszystkie promocje oznaczają realne oszczędności dla kupujących.
W ostatnich latach Inspekcja Ekonomiczna SPF Economie otrzymała blisko 2 700 zgłoszeń dotyczących nieprawidłowych praktyk cenowych. Po przeprowadzeniu szczegółowych dochodzeń stwierdzono naruszenia przepisów w 1 229 przedsiębiorstwach, wydano 635 ostrzeżeń oraz sporządzono 540 protokołów o wykroczeniach.
Nieprawidłowe promocje obejmują szeroką gamę produktów – od sprzętu AGD, przez telewizory, po zakupy świąteczne. Szkodzą nie tylko konsumentom, lecz także uczciwym sprzedawcom, którzy przestrzegają obowiązujących zasad. Firmy stosujące nieuczciwe praktyki narażają się na kary finansowe od 208 do nawet 200 000 euro.
Od 2021 roku zarejestrowano łącznie 2 671 zgłoszeń dotyczących wprowadzających w błąd promocji. Skargi te mogą prowadzić do dodatkowych postępowań, uzupełniających kontrole prowadzone z inicjatywy samej Inspekcji Ekonomicznej. W 302 przypadkach przedsiębiorstwom zaproponowano polubowne zakończenie sprawy, wszczęto również 121 procedur dotyczących kar administracyjnych, a 47 akt trafiło do prokuratury.
Ramy prawne promocji i obniżek
Od maja 2022 roku obowiązują zaostrzone przepisy dotyczące ogłaszania promocji. Każda obniżka musi być przejrzysta i nie może wprowadzać w błąd. Rabat musi być liczony od ceny referencyjnej, czyli najniższej ceny obowiązującej w ciągu ostatnich 30 dni – i ta cena musi być jasno wskazana przy ofercie.
Przepisy te nie mają zastosowania do ofert typu „1+1 gratis” ani promocji warunkowych, takich jak „drugi produkt za połowę ceny”. W porównaniach cenowych należy precyzyjnie określić punkt odniesienia. Jeżeli podawana jest cena sugerowana, musi być realistyczna i wyraźnie oznaczona jako „cena sugerowana”. Nie wolno jej przekreślać – przekreśleniu podlega wyłącznie cena referencyjna.
Jak rozpoznać wprowadzające w błąd promocje
Warto zachować ostrożność wobec taktyk stosowanych przez część sprzedawców. Do najczęściej spotykanych należą:
– sztuczne zawyżanie ceny wyjściowej, aby rabat wyglądał na większy
– odwoływanie się do nierealnych cen sugerowanych lub katalogowych
– nieprecyzyjne hasła, takie jak „do 50% taniej”, gdy wysoka obniżka dotyczy tylko kilku produktów
– ciągłe, nakładające się na siebie okresy promocji, przez co trudno mówić o faktycznym spadku cen
– wywieranie presji poprzez odliczanie czasu lub komunikaty „ostatnie sztuki”, mimo że dostępność produktów nie jest ograniczona, a promocja trwa także po rzekomym terminie końcowym.
Jak chronić się przed nieuczciwymi praktykami
Aby uniknąć pułapek, warto:
– sprawdzać historię cen produktu
– porównywać oferty u różnych sprzedawców
– czytać dokładnie warunki promocji
– obserwować zmiany cen na kilka tygodni przed wyprzedażą
– podchodzić ostrożnie do ofert, które wydają się zbyt korzystne.
Zgłaszanie nadużyć
W przypadku podejrzenia nieuczciwych praktyk cenowych mieszkańcy Belgii mogą zgłaszać je za pośrednictwem platformy ConsumerConnect. W zgłoszeniu warto opisać sytuację i dodać dowody, takie jak zdjęcia cen czy zrzuty ekranu. Dzięki temu Inspekcja Ekonomiczna może szybko przeprowadzić dochodzenie.
Jeśli stwierdzone zostanie naruszenie przepisów, Inspekcja nakazuje zaprzestanie nielegalnych praktyk lub ich naprawienie. Wystawia ostrzeżenia, sporządza protokoły o wykroczeniach, a w niektórych przypadkach kieruje sprawę do sądu lub nakłada karę administracyjną.
„Black Friday nie może być pretekstem do manipulowania cenami czy wprowadzania konsumentów w błąd. Dlatego wzmacniamy nasze kontrole” – podkreśla Rob Beenders, minister ds. Ochrony Konsumentów.
Zbliżający się Black Friday pozostaje jednym z najważniejszych wydarzeń handlowych roku, ale wymaga od kupujących szczególnej czujności i świadomego podejmowania decyzji.
