Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała w czwartek alarmujący raport dotyczący przemocy wobec kobiet w Belgii i całej Europie. Z dokumentu wynika, że 17,2% kobiet w Belgii w wieku 15–49 lat, które kiedykolwiek miały partnera, doświadczyło przemocy fizycznej, seksualnej lub psychologicznej ze strony partnera intymnego. Tylko w 2023 r. taką przemoc przeżyło 5,3% mieszkanek kraju.
Dane te są częścią badania obejmującego 53 państwa regionu europejskiego WHO. Choć sytuacja w Belgii na tle kontynentu plasuje się nieco lepiej, skala zjawiska pozostaje niepokojąca i wskazuje na poważny problem dotykający dziesiątki tysięcy kobiet.
Alarmująca skala zjawiska w całej Europie
W całym regionie europejskim WHO statystyki są jeszcze bardziej przytłaczające. Niemal jedna trzecia kobiet (28,9%) w wieku 15–49 lat, które miały partnera, doświadczyła w ciągu życia przemocy fizycznej lub seksualnej ze strony partnera. To blisko 123 miliony kobiet i dziewcząt – liczba odpowiadająca populacji Grecji, Węgier, Irlandii, Portugalii i Szwecji łącznie. WHO podkreśla, że przemoc w relacjach intymnych pozostaje jednym z najczęściej występujących naruszeń praw człowieka w Europie.
Problem ukryty w cieniu niepełnych danych
WHO zwraca uwagę, że przedstawione statystyki mogą być zaniżone. Przypadki przemocy są często ukrywane z powodu wstydu, strachu przed odwetem, braku świadomości, że dane zachowania stanowią przemoc, lub niskiej wiary w skuteczność systemu sprawiedliwości. Rzeczywista skala zjawiska – podkreśla WHO – jest prawdopodobnie znacznie wyższa.
Metodologia i źródła danych
Raport opiera się na analizie danych z lat 2000–2023, obejmujących statystyki krajowe, badania ankietowe i studia akademickie. Tak szeroka perspektywa pozwala dostrzec długoterminowe trendy, choć utrudnia ocenę najnowszych działań rządów.
Belgijska odpowiedź: Plan działania z 2021 roku
WHO pozytywnie ocenia belgijskie działania systemowe, w tym Krajowy Plan Działania na rzecz Walki z Przemocą Opartą na Płci przyjęty w 2021 r. za rządów koalicji Vivaldi. Dokument obejmuje m.in. dostęp do specjalistycznego wsparcia psychologicznego dla ofiar, ze szczególnym uwzględnieniem terapii traumy powypadkowej. Podkreśla to, że skutki przemocy sięgają znacznie dalej niż fizyczne obrażenia i wymagają długoterminowej opieki.
Wielowymiarowe skutki przemocy domowej
Przemoc ze strony partnera intymnego wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne kobiet, zwiększając ryzyko depresji, zaburzeń lękowych, zespołu stresu pourazowego oraz schorzeń przewlekłych, w tym kardiologicznych. W kontekście społecznym generuje absencję w pracy, obniżoną produktywność i wyższe koszty opieki zdrowotnej. Ciężkie konsekwencje dotykają także dzieci – świadkowie przemocy częściej mierzą się z problemami emocjonalnymi, szkolnymi i ryzykiem powtarzania wzorców przemocy w dorosłości.
Wyzwania w identyfikacji i zgłaszaniu przemocy
Jednym z kluczowych problemów pozostaje rozpoznawanie przemocy, zwłaszcza psychologicznej – często pierwszego etapu eskalacji. Obejmuje ona izolację od bliskich, kontrolowanie finansów, poniżanie, groźby czy manipulację emocjonalną. Belgijski system wdraża szkolenia dla lekarzy, pielęgniarek, pracowników socjalnych i policjantów, aby zwiększać ich zdolność do identyfikowania objawów przemocy.
Kontekst międzynarodowy i standardy europejskie
Raport WHO wpisuje się w ramy europejskich standardów ochrony przed przemocą, zwłaszcza Konwencji Stambulskiej, którą Belgia ratyfikowała i w której zobowiązuje się do całościowego podejścia: prewencji, ochrony ofiar, ścigania sprawców i koordynacji instytucjonalnej.
Wsparcie dla ofiar w Belgii jest dostępne niezależnie od narodowości czy statusu pobytowego. Organizacje pomocowe oferują wsparcie w różnych językach, choć dostępność pomocy w języku polskim zależy od regionu.
Raport WHO stanowi ważny punkt odniesienia dla oceny skuteczności polityk oraz planowania przyszłych działań w Europie. Pokazuje też, że mimo postępów – również w Belgii – droga do zapewnienia realnego bezpieczeństwa kobietom jest wciąż długa i wymaga ciągłego zaangażowania instytucji publicznych oraz społeczeństwa obywatelskiego.
