Krajowy Instytut Ubezpieczeń Chorobowych i Inwalidztwa (RIZIV/INAMI) był świadomy nieprawidłowości popełnianych przez pielęgniarkę środowiskową z Houthulst już w 2017 roku. Wtedy przeprowadzono pierwszą kontrolę i nałożono sankcje, co potwierdza minister spraw społecznych Frank Vandenbroucke (Vooruit). W poniedziałek ujawniono, że Stefanie Sander mogła wystawić fałszywe faktury na kwotę sięgającą milionów euro. RIZIV potwierdza, że obecnie analizuje 193 inne sprawy dotyczące oszustw społecznych w różnych grupach zawodowych. O sprawie piszą największe belgijskie media, m.in. La Dernière Heure, Het Laatse Nieuws oraz flamandzki publiczny nadawca VRT.
Sprawa ponownie pokazuje, jak poważne problemy systemowe dotyczą nadzoru nad świadczeniami zdrowotnymi w Belgii i jak szeroka może być skala procederu. Minister Vandenbroucke zapowiedział pakiet dodatkowych środków, które mają ograniczyć możliwości popełniania podobnych nadużyć.
Chronologia wiedzy o oszustwach
Pierwsze dochodzenie wobec pielęgniarki środowiskowej z zachodnioflamandzkiego Houthulst RIZIV przeprowadził w 2017 roku. Jak potwierdzają dziennik Het Laatste Nieuws oraz minister, kontrola zakończyła się sankcjami nałożonymi przez instytucję.
Fundusze chorobowe przeprowadzają kontrole zarówno losowo, jak i po otrzymaniu sygnałów alarmowych. Inspektorzy odwiedzają pacjentów, by sprawdzić, czy świadczenia wykazane na fakturach miały miejsce i czy liczba zgłoszonych wizyt odpowiada rzeczywistości.
Wtedy właśnie pielęgniarka trafiła pod uwagę inspektorów. „Zwróciliśmy jej na to uwagę, ale została całkowicie zignorowana” – potwierdza Luc Van Gorp z Chrześcijańskiego Funduszu Chorobowego (CM). RIZIV informuje, że kobieta nie reagowała również na wezwania do zwrotu nienależnie pobranych kwot. Ostatecznie sprawę przekazano wymiarowi sprawiedliwości, gdzie toczy się obecnie dochodzenie.
„Była już na naszym radarze” – dodaje Paul Callewaert z socjalistycznego funduszu chorobowego Solidaris, wskazując, że poniedziałkowe informacje nie stanowiły dla funduszy chorobowych zaskoczenia.
Czy można było ją zatrzymać wcześniej?
W przestrzeni publicznej pojawiły się pytania, czy interwencja nie mogła nastąpić wcześniej. Minister Vandenbroucke twierdzi, że instytucje zrobiły wszystko, co było możliwe w granicach obowiązującego prawa. „Pieniądze zostały odzyskane, część kwot zwrócono, nałożono grzywny” – podkreśla.
Pielęgniarka była także objęta zakazem korzystania z systemu tiers payant, w którym świadczeniodawca otrzymuje bezpośrednią płatność z funduszu chorobowego. „Ale cały czas znajdowała nowe sposoby działania” – przyznaje minister.
Podczas poniedziałkowej rewizji prokuratura zabezpieczyła 17 luksusowych pojazdów, dobra wartościowe, nieruchomości oraz gotówkę. Rodzina może nadal mieszkać w zajętych nieruchomościach, ale nie może ich sprzedać.
Skala zjawiska – 193 dossier w całym kraju
W prokuraturze pracy w Gandawie prowadzone są obecnie dochodzenia przeciwko 3–4 innym samozatrudnionym pielęgniarkom środowiskowym, które również pracowały we Flandrii Zachodniej. Podobne postępowania prowadzi prokuratura pracy w Antwerpii wobec pielęgniarek działających w regionie Antwerpii i Limburgii.
Skala działalności innych osób z tej samej grupy zawodowej wydaje się mniejsza, jednak to nie pierwszy przypadek oszustw o znacznym rozmiarze. „Mieliśmy już rok, w którym odzyskaliśmy 20 milionów euro” – przypomina Callewaert z Solidaris.
Postępowania w przeszłości prowadzono także w Leuven oraz Halle-Vilvoorde. W Antwerpii zapadł nawet wyrok dotyczący pielęgniarki, która dopuściła się oszustwa na około 50 000 euro. Obecnie w tych dwóch okręgach nie toczą się nowe dochodzenia.
Jednocześnie RIZIV i fundusze chorobowe obserwują rosnącą liczbę przypadków nadużyć. W RIZIV znajduje się obecnie 193 aktywne sprawy obejmujące różne profesje związane ze świadczeniem usług zdrowotnych.
Pakiet nowych środków zaostrzających kontrolę
W przeszłości wprowadzono obowiązek kontroli tożsamości pacjenta – pielęgniarki muszą przy określonych świadczeniach odczytywać dowód osobisty chorego. Możliwe, że Sander manipulowała także tym mechanizmem, zabierając dowody osobiste pacjentów i skanując je w domu.
Minister Vandenbroucke zapowiedział kolejne środki, które mają uniemożliwić podobne nadużycia. Od 2026 roku wprowadzony zostanie „pułap rozliczeniowy”, czyli limit liczby pacjentów, którym pielęgniarka środowiskowa może wystawić faktury jednego dnia.
Dodatkowo pacjenci mają być regularnie informowani o fakturach przesyłanych na ich nazwisko. „Nawet jeśli nic nie płacą, otrzymają powiadomienie” – zaznacza minister. Ma to umożliwić szybsze wykrywanie fałszywych rozliczeń.
„To dodatkowe obciążenie administracyjne, ale absolutnie konieczne” – ocenia Van Gorp z CM. W funduszu już działa specjalny punkt zgłoszeniowy dla mieszkańców Belgii, którzy podejrzewają oszustwa społeczne.
Zawieszenie numeru RIZIV jako nowe narzędzie
RIZIV chce również otrzymać możliwość szybszego reagowania. Instytucja domaga się ustawy ramowej pozwalającej na zawieszenie numeru RIZIV świadczeniodawcy w sytuacji, gdy wewnętrzne ustalenia wskazują na popełnienie oszustwa.
Minister popiera ten postulat. „W przyszłości RIZIV będzie mógł od razu zablokować numer, z którego wysyłane są faktury” – zapowiada Vandenbroucke. Ma to uniemożliwić dalsze rozliczenia aż do czasu wydania wyroku przez sąd.
Pakiet zmian ma pogodzić dwa kluczowe cele: ochronę budżetu systemu zdrowotnego przed nadużyciami oraz umożliwienie uczciwym świadczeniodawcom sprawnego wykonywania zawodu. Eksperci podkreślają, że skuteczne zwalczanie oszustw wymaga jednoczesnego usprawnienia mechanizmów kontrolnych oraz szybszych reakcji administracyjnych i prawnych.
