Belgijscy prokuratorzy i funkcjonariusze prowadzący dochodzenia tracą dziesiątki milionów euro w kryptowalutach pochodzących z działalności przestępczej. Jak ustaliły dzienniki De Tijd i Knack, a we wtorek opisał L’Écho, mimo że belgijski wymiar sprawiedliwości dysponuje rekordowymi kwotami zajętych cyfrowych aktywów, znaczące sumy nadal wymykają się organom ścigania z powodu braków kadrowych oraz zaniedbań w zakresie specjalistycznego szkolenia funkcjonariuszy.
Według najnowszych danych z końca ubiegłego roku belgijski wymiar sprawiedliwości przechowuje w wirtualnym portfelu kryptowaluty o wartości 23,5 miliona euro. To ponad trzykrotnie więcej niż na koniec 2023 roku, co potwierdza zarówno rosnącą skalę wykorzystywania walut cyfrowych przez przestępców, jak i większą aktywność organów ścigania w tym obszarze. Informację tę przekazał L’Écho Walter Quirynen, tymczasowy dyrektor Centralnego Organu ds. Zajęć i Konfiskat (OCSC).
Dramatyczny niedobór wykwalifikowanych specjalistów
Dziennikarskie śledztwo ujawnia jednak poważne problemy strukturalne, które sprawiają, że duże kwoty w kryptowalutach nadal pozostają poza zasięgiem organów ścigania. Kluczową przyczyną jest bardzo niski poziom specjalizacji w zakresie technologii blockchain i kryptowalut w belgijskiej policji. W całym kraju — zarówno w jednostkach lokalnych, jak i federalnych — pracuje zaledwie około 165 funkcjonariuszy posiadających wiedzę niezbędną do prowadzenia dochodzeń związanych z walutami cyfrowymi.
Liczba ta jest całkowicie nieadekwatna do skali wyzwania. Kryptowaluty stały się jednym z podstawowych narzędzi wykorzystywanych przez przestępców do prania pieniędzy, ukrywania dochodów z działalności nielegalnej oraz prowadzenia transakcji związanych z handlem narkotykami, bronią czy oszustwami internetowymi. Mimo to jedynie niewielka grupa funkcjonariuszy potrafi skutecznie tropić i zabezpieczać takie aktywa.
Brak systemowego podejścia do kształcenia specjalistów
Sytuację pogarsza fakt, że belgijska policja nie posiada spójnego systemu szkolenia w zakresie kryptowalut i technologii blockchain. Nie istnieje żaden jednolity program kształcenia, formalny egzamin ani procedura certyfikacyjna, które umożliwiałyby nadanie policjantom statusu specjalisty w tej dziedzinie.
W praktyce oznacza to, że kompetencje śledczych zależą głównie od ich własnej inicjatywy i samokształcenia. Nie ma też gwarancji, że funkcjonariusze określani jako specjaliści dysponują porównywalnym poziomem wiedzy, co prowadzi do dużych różnic w jakości prowadzonych dochodzeń.
Konsekwencje dla skuteczności walki z przestępczością
Braki kadrowe i organizacyjne mają bezpośrednie skutki finansowe dla belgijskiego państwa. Dziesiątki milionów euro w kryptowalutach, które mogłyby zostać zajęte i skonfiskowane, pozostają poza kontrolą wymiaru sprawiedliwości. Przestępcy dobrze wykorzystują te słabości, świadomi niskiego ryzyka wykrycia i zamrożenia ich cyfrowych aktywów.
Sytuacja budzi tym większy niepokój, że wykorzystanie kryptowalut w działalności przestępczej dynamicznie rośnie. Ich pseudonimowy charakter, możliwość dokonywania transgranicznych transferów bez udziału klasycznych instytucji finansowych oraz trudność w śledzeniu przepływów środków sprawiają, że stanowią szczególnie atrakcyjne narzędzie w świecie przestępczym. Tymczasem belgijskie organy ścigania wyraźnie nie nadążają za tempem technologicznych zmian.
Szerszy kontekst europejski i perspektywy zmian
Problem niewystarczającego przygotowania organów ścigania do walki z przestępczością związaną z kryptowalutami nie dotyczy wyłącznie Belgii. Wiele krajów europejskich stoi przed podobnym wyzwaniem, choć niektóre państwa dysponują już wyspecjalizowanymi zespołami, kompleksowymi systemami szkoleń oraz zaawansowanymi narzędziami do analizy transakcji blockchain.
Ujawnienie przez media skali zaniedbań w Belgii może stać się impulsem do wdrożenia koniecznych reform. Kluczowe znaczenie ma zwiększenie liczby wyszkolonych specjalistów, stworzenie systemowego programu kształcenia i certyfikacji oraz wyposażenie funkcjonariuszy w narzędzia umożliwiające skuteczne śledzenie operacji w blockchain. Tylko takie działania mogą poprawić zdolność państwa do odzyskiwania cyfrowych aktywów pochodzących z działalności przestępczej i ograniczyć straty finansowe.
