W Belgii blisko 683 000 osób w wieku 15–74 lata stanowi tak zwaną ukrytą rezerwę siły roboczej – grupę ludzi, którzy mogliby pracować więcej lub podjąć zatrudnienie, lecz z różnych powodów pozostają poza rynkiem pracy lub nie wykorzystują pełni swoich możliwości zawodowych. Oznacza to, że 12,1% aktywnej populacji kraju nie jest obecnie zaangażowane w pracę na poziomie odpowiadającym ich potencjałowi. Po raz pierwszy od dekady wskaźnik ten przekroczył średnią Unii Europejskiej, co budzi niepokój w kontekście wyzwań demograficznych oraz rosnącego zapotrzebowania na pracowników w kluczowych segmentach gospodarki.
Najnowsza analiza przeprowadzona przez firmę HR Acerta, oparta na danych Eurostatu, rzuca światło na strukturę belgijskiego rynku pracy i wskazuje na znaczącą grupę potencjalnych pracowników, którzy wciąż pozostają niewykorzystani. Zjawisko to dotyczy zarówno osób pracujących, które chciałyby zwiększyć liczbę godzin pracy, jak i tych, którzy nie uczestniczą w rynku pracy mimo gotowości do podjęcia zatrudnienia.
Trzy kategorie niewykorzystanego potencjału
Ukryta rezerwa siły roboczej w Belgii składa się z trzech głównych grup. Pierwszą stanowią osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze godzin, deklarujące chęć zwiększenia liczby przepracowanych godzin – to 3,6% badanej populacji. Druga, najliczniejsza kategoria to osoby bezrobotne, które stanowią 6%. Trzecia grupa obejmuje 1,8% mieszkańców dostępnych do pracy, lecz z różnych względów nieposzukujących aktywnie zatrudnienia.
Łączna liczba 683 000 osób obrazuje skalę niewykorzystanego potencjału na belgijskim rynku pracy. Po raz pierwszy od ponad dekady wskaźnik rezerwy siły roboczej – 12,1% – przewyższył średnią unijną wynoszącą 11,7%, co może wskazywać na trudności systemowe w aktywizacji zawodowej mieszkańców Belgii.
Belgia na tle krajów sąsiednich
Porównanie z państwami ościennymi pokazuje duże zróżnicowanie regionu. Belgia wypada lepiej niż Francja, gdzie ukryta rezerwa siły roboczej wynosi 14,7%, oraz Luksemburg z wynikiem 14,3%. Zdecydowanie korzystniejsza jest sytuacja w Niemczech – tam wskaźnik wynosi zaledwie 7,6%, co sugeruje skuteczniejsze mechanizmy aktywizacji zawodowej i większe dopasowanie podaży pracy do zapotrzebowania. Niderlandy plasują się tuż poniżej Belgii z wynikiem 11,5%, co wskazuje na zbliżone wyzwania strukturalne.
Eksperci podkreślają, że różnice te wynikają z wielu czynników, takich jak odmienne systemy zabezpieczenia społecznego, polityka rynku pracy, stopień elastyczności zatrudnienia czy podejście kulturowe do pracy w niepełnym wymiarze.
Różnice między kobietami a mężczyznami
Analiza Acerta wskazuje na wyraźne zróżnicowanie ze względu na płeć. Ukryta rezerwa siły roboczej jest wyższa wśród kobiet (12,8%) niż wśród mężczyzn (11,6%), przy czym powody tej dysproporcji różnią się dla każdej z grup.
Kobiety znacznie częściej pracują w niepełnym wymiarze godzin mimo chęci zwiększenia liczby przepracowanych godzin – dotyczy to 4,8% kobiet wobec 2,6% mężczyzn. To zjawisko pozostaje w dużej mierze związane z obowiązkami opiekuńczymi, które w belgijskim społeczeństwie wciąż częściej spoczywają na kobietach.
Z kolei mężczyźni częściej pozostają całkowicie bez zatrudnienia – wskaźnik bezrobocia w tej grupie wynosi 6,6% wobec 5,3% wśród kobiet. Ta różnica może wynikać z sektorowych zmian na rynku pracy oraz odmiennych ścieżek zawodowych.
Wiek jako kluczowy czynnik
Wiek okazuje się jednym z najważniejszych czynników determinujących przynależność do ukrytej rezerwy siły roboczej. Najwyższy wskaźnik niewykorzystanego potencjału dotyczy młodych w wieku 15–24 lata – aż 35,9%, czyli jednej trzeciej młodych mieszkańców Belgii.
W grupie osób w wieku 25–54 lata wskaźnik spada do 10,1%, a najniższy odnotowuje się wśród osób 55–74 lata – 8,4%. Może to wynikać zarówno z większej stabilizacji zawodowej, jak i przechodzenia części tej grupy na emeryturę.
Specyfika sytuacji młodych
Ukryta rezerwa wśród młodych ma szczególnie złożony charakter. Bezrobocie w tej grupie sięga 15,5%, czyli ponad dwukrotności ogólnego wskaźnika. Jednocześnie 9,3% młodych pracuje w niepełnym wymiarze godzin i chce zwiększyć liczbę godzin pracy – to więcej niż w starszych grupach.
Wysoki pozostaje także odsetek młodych dostępnych do pracy, lecz jej nieposzukujących – 7,8%. Dodatkowe 3,3% aktywnie poszukuje zatrudnienia, lecz nie jest gotowe do jego natychmiastowego podjęcia. Te dwie grupy obejmują głównie studentów i absolwentów przygotowujących się do wejścia na rynek pracy.
Wyzwania i perspektywy
Dane przedstawione przez Acerta wskazują na potrzebę dostosowania belgijskiej polityki zatrudnienia do zmieniających się realiów rynku. Przekroczenie unijnej średniej po raz pierwszy od dekady może oznaczać, że dotychczasowe środki aktywizacji zawodowej są niewystarczające.
Eksperci podkreślają konieczność wieloaspektowej strategii wykorzystania ukrytej rezerwy kadrowej. W przypadku osób pracujących w niepełnym wymiarze kluczowe może być wsparcie w dostępie do opieki nad dziećmi oraz bardziej elastyczne formy zatrudnienia. Wśród młodych istotne są programy przejścia z edukacji do pracy, staże i praktyki. Aktywizacja osób pozostających poza rynkiem pracy może natomiast wymagać dopasowanych szkoleń i wsparcia w powrocie do aktywności zawodowej.
W obliczu starzejącej się populacji i rosnącego zapotrzebowania na pracowników w sektorach takich jak opieka zdrowotna, transport czy budownictwo, pełniejsze wykorzystanie dostępnej rezerwy siły roboczej staje się jednym z priorytetowych wyzwań belgijskiej gospodarki w nadchodzących latach.
