Minister zdrowia publicznego Frank Vandenbroucke poinformował w środę, że Belgia nie posiada wystarczającej liczby wzmocnionych szczepionek przeciwko grypie, by objąć nimi wszystkie osoby powyżej 65. roku życia. Zapewnił jednak, że dostępne są inne, standardowe preparaty, które pozostają skuteczne i bezpieczne dla seniorów. Oświadczenie ministra padło tuż przed rozpoczęciem sezonu grypowego 2025–2026, w kluczowym momencie dla ochrony grup najbardziej narażonych na ciężki przebieg choroby.
Rekomendacja Wyższej Rady Zdrowia
Na miesiąc przed startem kampanii szczepień Wyższa Rada Zdrowia (CSS) po raz pierwszy zaleciła stosowanie wzmocnionych szczepionek przeciwko grypie w grupach ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem seniorów. U osób powyżej 65. roku życia układ odpornościowy działa słabiej, dlatego tradycyjne szczepionki mogą nie zapewniać pełnej ochrony. Wzmocnione preparaty zawierają wyższą dawkę antygenu lub dodatkowe substancje stymulujące odporność, dzięki czemu są bardziej skuteczne u osób starszych.
Ograniczona liczba wzmocnionych dawek
Na sezon 2025–2026 Belgia zabezpieczyła około 2,6 miliona dawek szczepionek przeciwko grypie, z czego tylko 235 tysięcy to preparaty wzmocnione. Oznacza to, że jedynie niewielki odsetek populacji seniorów będzie mógł z nich skorzystać. Minister Vandenbroucke, odpowiadając na pytania deputowanych Jeroena Van Lysebettensa (Ecolo-Groen), Anthony’ego Dufrane’a (MR) i Iriny De Knop (Open Vld), podkreślił, że całkowita liczba dostępnych szczepionek jest wystarczająca, lecz rozdział wzmocnionych preparatów będzie musiał zostać przeprowadzony w sposób selektywny i uzasadniony medycznie.
Decydująca rola lekarzy rodzinnych
O tym, kto otrzyma wzmocnioną szczepionkę, będą decydować lekarze pierwszego kontaktu. Grupa Zarządzania Ryzykiem ds. Zdrowia Publicznego zaleciła, by priorytetowo traktować pacjentów o osłabionej odporności, osoby z chorobami przewlekłymi oraz seniorów, u których wcześniejsze szczepienia nie wywołały silnej odpowiedzi immunologicznej. Lekarze będą więc musieli indywidualnie oceniać stan zdrowia swoich pacjentów i dobierać preparat w oparciu o wiedzę kliniczną i historię chorobową.
Rekomendacja wydana zbyt późno
Minister Vandenbroucke wyraził żal, że zalecenie CSS pojawiło się zbyt późno, by można je było w pełni wdrożyć w tegorocznej kampanii szczepień. „Opinia Rady nadeszła w momencie, gdy wszystkie decyzje organizacyjne i zamówienia były już sfinalizowane. Bardzo tego żałuję” – powiedział minister. Jak podkreślił, planowanie kampanii szczepień wymaga wielu miesięcy przygotowań – od zamówień i dystrybucji po organizację punktów szczepień i komunikację z obywatelami.
Spory kompetencyjne wokół szczepień
Dyskusja o kampanii grypowej wpisuje się w szerszy spór dotyczący podziału kompetencji między lekarzami a farmaceutami. Debata nad uprawnieniami farmaceutów do szczepienia pacjentów wpływa na tempo realizacji kampanii i poziom wyszczepienia. Eksperci zwracają uwagę, że odsetek zaszczepionych przeciwko grypie w Belgii od kilku lat pozostaje niezmienny, a w grupie seniorów nadal jest zbyt niski, by zapewnić skuteczną ochronę populacyjną.
Bezpieczeństwo standardowych szczepionek
Minister podkreślił, że standardowe szczepionki pozostają w pełni bezpieczne i skuteczne dla osób starszych. Ich skuteczność w zapobieganiu ciężkim przypadkom grypy i hospitalizacjom jest dobrze udokumentowana w badaniach klinicznych. Wzmocnione szczepionki mogą zapewniać nieco wyższy poziom ochrony, lecz brak dostępu do nich nie oznacza braku zabezpieczenia przed chorobą.
Władze zapowiadają, że przyszłoroczna kampania szczepień zostanie przygotowana z większym wyprzedzeniem, aby zapewnić odpowiednią liczbę nowoczesnych preparatów i skuteczniej chronić osoby z grup ryzyka. Belgijski system opieki zdrowotnej ma również usprawnić proces konsultacji między resortem zdrowia, Wyższą Radą Zdrowia i lekarzami, by uniknąć podobnych problemów logistycznych w przyszłości.
