Dyrektor generalna francuskiego wywiadu wewnętrznego oraz zespół obrońców Salaha Abdeslama wydali w poniedziałek oficjalne oświadczenia stanowczo zaprzeczające doniesieniom medialnym o jego rzekomym zaangażowaniu w przygotowanie nowego zamachu terrorystycznego. Sprawa wywołała duże poruszenie w tygodniu poprzedzającym dziesiątą rocznicę zamachów z 13 listopada 2015 r. w Paryżu.
Stanowisko służb bezpieczeństwa – brak dowodów na planowanie zamachu
Céline Berthon, dyrektor generalna służb bezpieczeństwa wewnętrznego, w rozmowie z RTL jednoznacznie stwierdziła, że Salah Abdeslam „nie jest oskarżany o przygotowywanie zamachu”. Podkreśliła jednak, że pozostaje on „figurą bardzo symboliczną, jako jedyny żyjący członek komand zamachowców z 13 listopada”, co czyni go wciąż istotnym punktem odniesienia w debacie o terroryzmie islamskim.
„To jednostka, która pozostaje zradykalizowana i przekonana o śmiercionośnej ideologii” – dodała Berthon, wskazując, że ocena ta dotyczy profilu ideologicznego Abdeslama, a nie nowych czynów przestępczych. Jej wypowiedź miała wyjaśnić kontekst śledztwa i zdementować plotki o domniemanym planowaniu ataku.
Okoliczności zatrzymania i przedmiot śledztwa
Salah Abdeslam, skazany na dożywotnie pozbawienie wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia i osadzony w zakładzie karnym w Vendin-le-Vieil w departamencie Pas-de-Calais, został w ubiegły wtorek zatrzymany do dyspozycji organów ścigania. Zatrzymanie zniesiono jednak tego samego dnia. Postępowanie dotyczy nielegalnego posiadania pendrive’a w warunkach więziennych – przedmiotu zabronionego w systemie penitencjarnym.
Śledztwo, wszczęte w styczniu 2025 r., obejmuje trzy osoby, w tym byłą partnerkę Abdeslama. Jak potwierdziła dyrektor Berthon, kobieta „jest przedmiotem postępowania wyjaśniającego”, a tego rodzaju profile są regularnie monitorowane w ramach działań kontrterrorystycznych.
Oświadczenie obrońców – „Rozpętanie dezinformacji”
Zespół pięciu adwokatów – Olivia Ronen, Benoît David, Martin Vettes, Delphine Paci i Harold Sax – opublikował obszerne oświadczenie, w którym potępił „rozpętanie dezinformacji” wokół ich klienta. „Na obecnym etapie Salah Abdeslam w żaden sposób nie jest podejrzewany przez wymiar sprawiedliwości o jakiekolwiek zaangażowanie, bezpośrednie czy pośrednie, w jakikolwiek projekt przestępczy” – napisali prawnicy.
Podkreślili, że „do dziś Salah Abdeslam nie został oskarżony, tym bardziej skazany” w tej sprawie, i przypomnieli o obowiązującym domniemaniu niewinności, które – ich zdaniem – zostało naruszone przez część mediów i komentatorów.
Wyniki wstępnego śledztwa według obrony
Obrońcy przekazali, że w toku śledztwa nie odnaleziono żadnego pendrive’a, a Abdeslam „nie utrzymuje żadnych kontaktów ze swoją byłą partnerką od kwietnia tego roku”. Ich zdaniem brak dowodów materialnych podważa zasadność prowadzenia postępowania.
Informacje te rzucają wątpliwość na podstawy prawne działań śledczych i wskazują, że faktyczne przesłanki do zatrzymań mogą być słabe lub nieaktualne.
Czasowa zbieżność zatrzymań
Zespół obrońców zwrócił uwagę na daty działań organów ścigania, które uznali za „co najmniej zastanawiające”. Jak wskazali, zatrzymania miały miejsce tydzień przed uroczystościami upamiętniającymi zamachy z 13 listopada 2015 r. i mogły być – ich zdaniem – związane z kontekstem medialnym lub symbolicznym tego okresu. Adwokaci nie zarzucają bezpośrednio manipulacji politycznej, ale podkreślają, że zbieżność czasowa budzi wątpliwości co do motywacji służb.
Krytyka narracji medialnej
Prawnicy skrytykowali „liczne media, polityków i prawników”, którzy – jak twierdzą – przedstawiali Abdeslama „nie tylko jako winnego posiadania pendrive’a, ale także przygotowywania zamachu”. Ich zdaniem takie doniesienia naruszają podstawowe zasady państwa prawa i prowadzą do publicznego uprzedzenia wobec osoby, która nie została formalnie oskarżona.
Kwestia domniemania niewinności w sprawach o terroryzm od lat budzi kontrowersje we Francji. Obrońcy Abdeslama podkreślili, że emocjonalny charakter spraw związanych z zamachami z 2015 r. nie może uzasadniać łamania tej zasady.
Kontekst dziesiątej rocznicy zamachów z 13 listopada 2015 r.
W kontekście zbliżającej się rocznicy zamachów w Paryżu i Saint-Denis, które pochłonęły 130 ofiar, Céline Berthon zapewniła, że „nie istnieje żadne konkretne, zidentyfikowane zagrożenie” związane z obchodami 13 listopada.
Adwokaci zakończyli swoje oświadczenie słowami: „W tygodniu pamięci, który powinien wzywać każdego do godności, nasze myśli kierujemy ku ofiarom zamachów z 13 listopada 2015 roku”. W ten sposób połączyli apel o poszanowanie praw swojego klienta z gestem solidarności wobec rodzin ofiar.
Szerszy kontekst bezpieczeństwa i zagrożenia terrorystycznego
Sprawa Abdeslama wpisuje się w szerszy kontekst debaty o bezpieczeństwie we Francji i zarządzaniu więźniami skazanymi za terroryzm. Służby regularnie monitorują środowiska zradykalizowane, szczególnie w zakładach karnych, gdzie kontakty między ekstremistami mogą prowadzić do dalszej radykalizacji lub planowania nowych działań przestępczych.
Izolacja więźniów skazanych za terroryzm ma zapobiegać takim zjawiskom, jednak przypadki podobne do sprawy Abdeslama pokazują trudność w utrzymaniu równowagi między środkami bezpieczeństwa a zasadami praworządności.
Dziesięć lat po zamachach z listopada 2015 r. Francja pozostaje czujna wobec zagrożenia terrorystycznego, a sprawa Salaha Abdeslama przypomina, jak silnie tamte wydarzenia wciąż oddziałują na francuską opinię publiczną i system bezpieczeństwa.
