Kilkanaście belgijskich organizacji młodzieżowych i stowarzyszeń połączyło siły w sprzeciwie wobec programu dobrowolnej służby wojskowej, tworząc platformę Service for Peace. Inicjatywa ta jest odpowiedzią na kampanię Ministerstwa Obrony Narodowej, w ramach której do 17-latków w Belgii wysłano listy zachęcające do rozważenia tej formy służby. Organizacje wyrażają obawy, że obietnica wynagrodzenia w wysokości 2 000 euro netto miesięcznie może posłużyć do rekrutacji młodych ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej, a zarazem przyczynić się do normalizacji militarystycznych postaw w społeczeństwie.
Kontrowersyjna kampania skierowana do nieletnich
Ministerstwo Obrony rozpoczęło kampanię informacyjną adresowaną do młodych, którzy ukończyli 17 lat. Listy o możliwości przystąpienia do dobrowolnej służby wojskowej trafiły do tysięcy domów w całej Belgii, wywołując falę krytyki ze strony organizacji zajmujących się prawami młodzieży i edukacją obywatelską.
Program, przywrócony po latach nieobecności, przewiduje roczną służbę wojskową z gwarantowanym wynagrodzeniem w wysokości 2 000 euro netto. Dla wielu młodych, zwłaszcza z rodzin o niskich dochodach, oferta ta może być niezwykle atrakcyjna w kontekście rosnących kosztów życia i trudności na rynku pracy.
Koalicja organizacji i jej skład
Platforma Service for Peace zrzesza szerokie grono organizacji młodzieżowych reprezentujących różne środowiska społeczne i polityczne. Wśród członków znajdują się młodzieżowe sekcje największych belgijskich związków zawodowych – CSC (chrześcijański) i FGTB (socjalistyczny) – co podkreśla międzyzwiązkowy charakter inicjatywy. Dołączyły również organizacje polityczne, takie jak Comac (młodzieżówka Partii Pracy Belgii – PTB), EcoloJ (młodzieżówka frankofońskich Zielonych) oraz Jong Groen (młodzieżówka flamandzkich Zielonych). Ważną rolę w koalicji odgrywają także organizacje skautowskie, w tym Scouts et Guides Pluralistes, promujące wychowanie obywatelskie i wartości pokojowe.
Ta różnorodność środowisk pokazuje, że sprzeciw wobec programu nie wynika z jednej linii ideologicznej, lecz ze wspólnej troski o dobro młodego pokolenia.
Główne zarzuty wobec programu
Organizacje skupione wokół Service for Peace wskazują, że rządowy projekt może wykorzystywać trudną sytuację ekonomiczną młodych ludzi.
„Obietnica wynagrodzenia w wysokości 2 000 euro netto niesie ryzyko wykorzystania niepewności ekonomicznej młodych ludzi i uczynienia militarystycznego dyskursu społecznie akceptowalnym dla pokolenia poszukującego stabilności” – podkreślają przedstawiciele platformy.
Ich zdaniem program stanowi element szerszego procesu militaryzacji społeczeństwa, w którym młodym, obciążonym lękiem o przyszłość, oferuje się poczucie celu poprzez wojsko zamiast inwestowania w edukację, kulturę czy działania obywatelskie. Taki kierunek – ostrzegają – może prowadzić do ograniczenia emancypacji młodych ludzi i marginalizacji alternatywnych form zaangażowania społecznego.
Alternatywna wizja służby publicznej
Platforma nie ogranicza się do krytyki. Organizacje postulują stworzenie alternatywnego programu służby publicznej, który dawałby młodym możliwość zdobycia doświadczenia i stabilności finansowej, ale w ramach projektów o charakterze społecznym, edukacyjnym i ekologicznym, a nie militarnym.
Według Service for Peace prawdziwe bezpieczeństwo opiera się na sprawiedliwości społecznej, edukacji, współpracy międzynarodowej i pokoju. Organizacje wskazują na tradycję wolontariatu, służby cywilnej i pracy w organizacjach pozarządowych jako na formy angażowania młodych ludzi w budowanie wspólnego dobra bez konieczności sięgania po narzędzia militarne.
Działania edukacyjne i mobilizacyjne
Service for Peace planuje serię debat, warsztatów i spotkań z młodzieżą, mających na celu krytyczne omówienie programu i promowanie alternatywnych form zaangażowania. Platforma tworzy też materiały informacyjne i edukacyjne, które mają wspierać nauczycieli, rodziców i organizacje społeczne w rozmowach o skutkach militaryzacji.
Kampania będzie prowadzona zarówno w mediach społecznościowych, jak i podczas wydarzeń lokalnych. Celem jest zbudowanie szerokiej koalicji społecznej zdolnej do wpływania na decyzje rządu w kwestii kształtu polityki młodzieżowej i obronnej.
Kontekst społeczno-ekonomiczny
Debata toczy się w realiach, w których młode pokolenie zmaga się z rosnącą niepewnością zatrudnienia, problemami mieszkaniowymi i kryzysem klimatycznym. W takich warunkach propozycja stabilnego wynagrodzenia może być postrzegana jako szansa, ale – jak podkreślają organizacje – to niebezpieczna iluzja. Wykorzystywanie ekonomicznej słabości młodych do celów rekrutacyjnych uważają za etycznie wątpliwe i społecznie szkodliwe.
Perspektywy debaty i szerszy wymiar europejski
Spór o dobrowolną służbę wojskową odzwierciedla szersze napięcia dotyczące roli państwa, jego priorytetów budżetowych i sposobu kształtowania obywatelskich postaw młodych ludzi. Zwolennicy programu wskazują na potrzebę wzmacniania obronności kraju i tworzenia uporządkowanej ścieżki kariery dla młodzieży. Przeciwnicy ostrzegają przed dryfem w stronę militaryzacji i apelują o inwestycje w edukację, zdrowie i kulturę.
Debata wpisuje się również w europejski kontekst wzrostu wydatków obronnych i napięć geopolitycznych. Belgia, kraj o silnej tradycji pacyfistycznej i zaangażowaniu w inicjatywy pokojowe, stoi przed wyzwaniem pogodzenia potrzeb bezpieczeństwa z wartościami społecznymi, które od dziesięcioleci definiują jej politykę.
Inicjatywa Service for Peace pokazuje, że duża część belgijskiego społeczeństwa obywatelskiego oczekuje, by decyzje o polityce obronnej były poprzedzone otwartą i krytyczną debatą, w której młodzi ludzie nie są jedynie adresatami kampanii rekrutacyjnych, lecz pełnoprawnymi uczestnikami dyskusji o przyszłości swojego kraju.
