Komisja Europejska zapowiada, że do 2040 roku wszystkie stolice państw członkowskich zostaną połączone siecią kolei dużych prędkości. Zgodnie z przedstawionym w środę planem działania, podróż z Brukseli do Madrytu ma trwać mniej niż 8 godzin, a przejazd z Paryża do Berlina – około 7 godzin. W przyszłym roku Komisja ma zaprezentować szczegółowy plan finansowania tej rozbudowanej infrastruktury.
Unia Europejska wyznaczyła sobie wcześniej cel podwojenia liczby podróży koleją dużych prędkości do 2030 roku w porównaniu z 2015 rokiem. „Tymczasem ruch wzrósł jedynie o 17 procent, głównie z powodu słabych połączeń i brakującej infrastruktury” – zauważa eurodeputowana Kathleen Van Brempt z partii Vooruit. „Wciąż daleko nam do realizacji naszych własnych ambicji”.
Plan finansowania High Speed Rail Deal
W 2026 roku Komisja ma przedstawić tzw. High Speed Rail Deal – plan inwestycyjny wspierający państwa członkowskie w rozbudowie nowej sieci kolejowej. Finansowanie ma opierać się na środkach publicznych i prywatnych, co ma zapewnić stabilność i ciągłość realizacji projektu.
Infrastruktura kolei dużych prędkości działa już w kilku krajach europejskich – m.in. w Hiszpanii, we Włoszech, we Francji, w Niemczech oraz w Belgii. Nadal jednak występują znaczące luki w połączeniach, szczególnie między Madrytem a Lizboną, w państwach bałtyckich oraz na trasach z Wiednia w kierunku Bałkanów.
„Sieć musi być rozbudowana, a czas podróży na istniejących trasach powinien zostać skrócony” – podkreśla Van Brempt. „Podróżni powinni móc przekraczać granice bez opóźnień i problemów. Przejazd z Brukseli do Barcelony czy Warszawy powinien być tak samo naturalny jak z Antwerpii do Gandawy. Państwa członkowskie muszą ze sobą lepiej współpracować, by to osiągnąć”.
Szersze znaczenie projektu dla Europy
Eurodeputowana wyraża nadzieję na szerokie poparcie dla planu. „Europejski pociąg ruszył późno i powoli, ale teraz możemy dodać gazu – a właściwie prądu” – żartuje Van Brempt. „W ten sposób dosłownie łączymy ludzi i inwestujemy w silną infrastrukturę. To korzyść dla gospodarki, klimatu i dla nas wszystkich”.
Komisja Europejska opublikowała wizualizację planowanej sieci kolei dużych prędkości. Szczegółowy projekt jest dostępny na stronie internetowej Komisji. Zanim jednak uda się go w pełni zrealizować, konieczne będzie pokonanie licznych barier na poziomie europejskim i krajowym.
Wyzwania związane z realizacją projektu
Eksperci zwracają uwagę na wiele czynników, które mogą opóźnić realizację tak ambitnego przedsięwzięcia. Najważniejsze z nich to konieczność koordynacji między różnymi systemami kolejowymi państw członkowskich, rozbieżności w przepisach technicznych i bezpieczeństwa oraz potrzeba harmonizacji standardów infrastruktury.
Budowa nowych linii wysokich prędkości wymaga również ogromnych nakładów finansowych, skomplikowanych analiz środowiskowych i akceptacji lokalnych społeczności. W wielu regionach inwestycje infrastrukturalne budzą sprzeciw mieszkańców obawiających się hałasu i ingerencji w środowisko naturalne.
Ostateczny sukces projektu będzie zależał od gotowości państw do długoterminowych inwestycji oraz od zdolności Unii Europejskiej do stworzenia sprawnego systemu finansowania, który równomiernie rozłoży koszty i korzyści między kraje uczestniczące. Rozwój sieci kolei dużych prędkości ma kluczowe znaczenie dla realizacji celów klimatycznych UE, ponieważ transport kolejowy stanowi znacznie bardziej ekologiczną alternatywę dla lotnictwa i samochodów na trasach średniego zasięgu.
