Z okazji Światowego Tygodnia Świadomego Stosowania Antybiotyków organizacja Mutualités Libres, w tym Partenamut, opublikowała optymistyczne dane dotyczące zużycia antybiotyków w Belgii w okresie od lipca 2024 do czerwca 2025. Odsetek członków kas chorych, którzy otrzymali przynajmniej jeden antybiotyk wydany w aptece publicznej, spadł z 33,4 do 29,5 procent – to najbardziej znaczący spadek w ciągu ostatnich pięciu lat.
Analiza, oparta na danych obejmujących 2,3 miliona mieszkańców Belgii, wykazuje zmniejszenie zarówno liczby pacjentów stosujących antybiotyki, jak i całkowitej ilości wydawanych preparatów. Spadek jest szczególnie widoczny wśród młodszych grup wiekowych. W sezonie zimowym – tradycyjnie okresie największego zużycia – miesięczny szczyt osiągnął 4,6 procent, w porównaniu z 5,5 procent w zimie 2023-2024 i 6,5 procent rok wcześniej. Całkowita liczba wydanych antybiotyków zmniejszyła się z 15,6 do 13,8 miliona dawek dziennych, co stanowi spadek o 11,5 procent, proporcjonalny do mniejszej liczby leczonych pacjentów. Średnia liczba dawek na 1 000 członków kas chorych spadła z 17,8 do 15,7 – mimo ogólnego wzrostu liczby ubezpieczonych.
Efekt skoordynowanych działań i kampanii edukacyjnych
Przedstawiciele Mutualités Libres wskazują, że poprawa to efekt realizacji krajowego planu One Health przeciwko oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, wprowadzenia barometru przepisywania leków, indywidualnych informacji zwrotnych dla lekarzy rodzinnych oraz kampanii edukacyjnych.
„To zachęcający sygnał – zaczynamy dostrzegać pierwsze efekty prowadzonych działań promujących racjonalne stosowanie antybiotyków” – mówi Claire Huyghebaert, farmaceutka w Mutualités Libres. Zastrzega jednak, że „nadmierne użycie antybiotyków wciąż stanowi poważne wyzwanie zdrowotne, a Belgia ma jeszcze długą drogę do osiągnięcia wyznaczonych celów redukcyjnych”.
Wyzwania mimo pozytywnego trendu
Choć ogólny trend jest korzystny, niektóre wskaźniki pozostają alarmujące. Redukcja zużycia antybiotyków o 40 procent do 2030 roku – cel wyznaczony przez rząd – nadal wydaje się trudna do osiągnięcia przy obecnym tempie zmian. Nadal zbyt często przepisywane jest połączenie amoksycyliny z kwasem klawulanowym, które powinno być stosowane tylko w przypadkach niepowodzenia terapii pierwszego rzutu.
Antybiotyki drugiego rzutu nadal stanowią aż 43 procent całkowitego wolumenu, podczas gdy zalecany poziom to maksymalnie 20 procent. Jednocześnie udało się już przekroczyć jeden z kluczowych celów Światowej Organizacji Zdrowia – antybiotyki z kategorii „Access”, uznawane za podstawowe i najbezpieczniejsze, stanowią obecnie 71 procent przepisywanych preparatów (cel wynosił 65 procent).
Realne konsekwencje oporności bakteryjnej
Infekcje oporne na antybiotyki powodują w Belgii około 600 zgonów rocznie. Co jedenasta infekcja wiąże się z bakterią oporną na leczenie, co komplikuje terapie, które dawniej były rutynowe, w tym zabiegi chirurgiczne. Dla Mutualités Libres ograniczenie niepotrzebnych przepisów to kluczowy element ochrony zdrowia publicznego – warunek skuteczności leczenia w przyszłości.
Rekomendacje i dalsze działania
Organizacja apeluje o kontynuację wspólnych działań w ramach planu One Health oraz o wprowadzenie praktycznych rozwiązań, takich jak sprzedaż antybiotyków „na sztuki”, aby ograniczyć nadwyżki i samoleczenie. Lekarze są zachęcani do korzystania z narzędzi wspomagających decyzje kliniczne, a farmaceuci – do aktywnego doradztwa pacjentom.
Mutualités Libres przypomina również o konieczności korzystania z wiarygodnych źródeł informacji. Platforma parlonsantibiotiques.be oferuje rzetelne dane o prawidłowym stosowaniu antybiotyków i ryzyku związanym z rozwojem oporności.
Wspólna odpowiedzialność za przyszłość terapii antybiotykowej
„Antybiotyk użyty niewłaściwie dzisiaj może okazać się nieskuteczny jutro. Walka z opornością na antybiotyki to wspólna odpowiedzialność” – podsumowuje Claire Huyghebaert.
Dla polskiej społeczności w Belgii, często korzystającej z belgijskiego systemu opieki zdrowotnej, przedstawione dane mają praktyczny wymiar. Zrozumienie zasad racjonalnego stosowania antybiotyków i znajomość narzędzi informacyjnych może pomóc w podejmowaniu lepszych decyzji zdrowotnych.
Belgijski system ochrony zdrowia aktywnie wspiera racjonalne przepisywanie leków, a lekarze rodzinni otrzymują regularne informacje zwrotne dotyczące swoich praktyk. Wyniki Mutualités Libres pokazują, że połączenie działań systemowych, edukacji i świadomości społecznej może przynieść wymierne efekty – choć do pełnej realizacji celów redukcyjnych wciąż daleko.
