Rada Stanu (Conseil d’État/Raad van State) uznała za niezgodny z prawem regulamin opłat wprowadzony przez miasto Dendermonde, dotyczący prac przy budowie sieci światłowodowej prowadzonych przez prywatne firmy. Miasto żądało od przedsiębiorstw telekomunikacyjnych rekompensaty za ingerencję w przestrzeń publiczną, jednak teraz musi usunąć te przepisy ze swojego porządku prawnego.
Sprawa dotyczy kontrowersyjnej decyzji administracyjnej, która może mieć daleko idące konsekwencje dla innych gmin Flandrii stosujących podobne rozwiązania. Wyrok Rady Stanu stanowi precedens w sporze między samorządami lokalnymi a sektorem telekomunikacyjnym w kwestii finansowania infrastruktury cyfrowej.
Miasto próbowało odzyskać koszty inwestycji w sieci światłowodowe
W styczniu 2024 roku władze Dendermonde wprowadziły system opłat skierowany do prywatnych przedsiębiorstw telekomunikacyjnych realizujących prace związane z montażem kabli światłowodowych na terenie miejskim. Celem regulacji było odzyskanie kosztów związanych z organizacją i nadzorem nad inwestycjami, które generowały dodatkowe obciążenia dla administracji lokalnej.
Miasto argumentowało, że konieczne było zatrudnienie dodatkowego personelu oraz ponoszenie wydatków na koordynację robót i naprawę uszkodzeń w infrastrukturze drogowej oraz chodnikach. Schepen ds. robót publicznych Dirk Abbeloos z partii CD&V wyjaśniał, że decyzja o wprowadzeniu opłat wynikała z realnych problemów napotykanych przez samorząd.
„Te przedsiębiorstwa ingerują w naszą przestrzeń publiczną, realizując prace, które nie przynoszą bezpośrednich korzyści całej społeczności lokalnej” – tłumaczył Abbeloos. „Otrzymujemy liczne skargi od mieszkańców dotyczące uciążliwości związanych z robotami budowlanymi. Musieliśmy zatrudnić dodatkowy personel i poświęcić znaczące zasoby czasowe, by koordynować te działania”.
Niepodlegający odwołaniu wyrok Rady Stanu
Najwyższy organ sądownictwa administracyjnego w Belgii, działając na podstawie skargi złożonej przez zainteresowane podmioty, zdecydował o unieważnieniu spornego regulaminu. Orzeczenie ma charakter ostateczny i zamyka drogę do jakichkolwiek dalszych procedur odwoławczych ze strony miasta.
„To wyrok końcowy, a więc ostateczny. Nie możemy się od niego odwołać” – potwierdził schepen Abbeloos, odnosząc się do decyzji Rady Stanu.
Władze Dendermonde przyznają, że od momentu powzięcia informacji o toczącym się postępowaniu sądowym przygotowywały się na możliwość niekorzystnego rozstrzygnięcia. Miasto odpowiednio skorygowało swój budżet, uwzględniając scenariusz, w którym nie będzie mogło pobierać planowanych opłat.
„Od chwili, gdy dowiedzieliśmy się o wszczęciu postępowania, wzięliśmy to pod uwagę przy planowaniu budżetowym” – dodał Abbeloos. Przedstawiciel władz miejskich nie był jednak w stanie dokładnie określić kwoty, jaką miasto utraci w wyniku orzeczenia.
Dendermonde rozważa nowe rozwiązania
W obliczu prawomocnego wyroku samorząd Dendermonde analizuje dwa możliwe kierunki działania. Pierwszy zakłada dialog z przedsiębiorstwami telekomunikacyjnymi w celu wypracowania długoterminowego, strukturalnego rozwiązania kwestii finansowania infrastruktury światłowodowej – co zresztą od dawna postuluje sam sektor.
Druga możliwość to opracowanie nowego regulaminu, który uwzględniałby zastrzeżenia i wskazówki sformułowane przez Radę Stanu w uzasadnieniu wyroku. Kluczowe byłoby tym razem wyraźne wykazanie, że pobierane opłaty stanowią ekwiwalent konkretnych świadczeń oferowanych przez miasto firmom telekomunikacyjnym.
„Musielibyśmy dowieść, że istnieje realne świadczenie wzajemne dla przedsiębiorstw zobowiązanych do ponoszenia opłat” – wyjaśnia Abbeloos. „Przykładowo mogłoby to być udostępnienie dedykowanego urzędnika koordynującego prace lub inne konkretne usługi świadczone przez administrację miejską”.
Precedens dla innych gmin Flandrii?
Znaczenie tego orzeczenia wykracza daleko poza granice Dendermonde. Stowarzyszenie Miast i Gmin Flamandzkich (Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten – VVSG) uważnie obserwowało przebieg sprawy i analizuje teraz jej potencjalne skutki dla swoich członków.
Istnieje uzasadnione przypuszczenie, że wiele innych gmin Flandrii wprowadzało podobne systemy opłat za prace przy budowie infrastruktury światłowodowej. Wyrok Rady Stanu w sprawie Dendermonde może wywrzeć presję na te regulacje, prowadząc do konieczności ich rewizji lub całkowitego wycofania.
Sprawa unaocznia też szerszy problem finansowania rozbudowy infrastruktury cyfrowej w Belgii. Z jednej strony samorządy lokalne ponoszą realne koszty koordynacji robót i naprawy szkód w przestrzeni publicznej. Z drugiej – przedsiębiorstwa telekomunikacyjne realizują inwestycje, które w dłuższej perspektywie służą całemu społeczeństwu, zwiększając dostęp mieszkańców do szybkiego internetu.
Ostateczne rozwiązanie konfliktu może wymagać wypracowania kompleksowego podejścia na poziomie regionalnym lub federalnym, które uwzględni zarówno potrzeby gmin, jak i konieczność sprawnej rozbudowy infrastruktury cyfrowej w całej Belgii.
