Mimo że poprzedni rząd koalicji Vivaldi wprowadził rozwiązania mające zachęcać mieszkańców Belgii do dłuższej aktywności zawodowej, najnowsze dane pokazują odwrotny trend. Coraz więcej osób decyduje się na przejście na emeryturę przed osiągnięciem ustawowego wieku, co rodzi pytania o skuteczność dotychczasowej polityki emerytalnej.
W 2024 roku 140 tysięcy osób zakończyło karierę zawodową, z czego ponad 69 tysięcy przeszło na emeryturę przed ukończeniem 65. roku życia. To wyraźny wzrost w porównaniu z poprzednimi latami, mimo obowiązujących zachęt do dłuższej pracy.
Długoterminowy wzrost liczby wcześniejszych emerytur
Z danych z ostatnich pięciu lat wynika, że liczba osób decydujących się na wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej systematycznie rośnie. W porównaniu z rokiem 2019 liczba wcześniejszych emerytur zwiększyła się o 14 tysięcy. Dla kontrastu, tylko 1 680 osób zdecydowało się kontynuować pracę po przekroczeniu ustawowego wieku emerytalnego.
Trend ten utrzymuje się od kilku lat – w 2020 roku wcześniejsze emerytury objęły 55 tysięcy osób, w 2022 roku już 64 tysiące. Tymczasem liczba osób odchodzących z pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego pozostaje praktycznie niezmienna.
Bonus emerytalny bez oczekiwanych efektów
W ramach zachęt do dłuższej pracy poprzedni rząd wprowadził tzw. bonus emerytalny, którego maksymalna wartość mogła wynieść 22 650 euro dla osób, które przedłużyły karierę o trzy lata. Bonus naliczano od momentu, gdy dana osoba po raz pierwszy mogła przejść na emeryturę. Z tej formy wsparcia skorzystało jednak tylko 13 700 osób.
Zdaniem posła federalnego Axela Ronse z N-VA dane te dowodzą nieskuteczności systemu. Szacuje się, że w 2025 roku koszt programu dla budżetu państwa wyniesie 267 milionów euro, przy ograniczonym wpływie na wydłużenie aktywności zawodowej.
Zmiany od stycznia 2025 roku
Od stycznia przyszłego roku zasady przyznawania bonusu ulegną zmianie. Będzie on dostępny wyłącznie po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego, który obecnie wynosi 66 lat, a od 2030 roku zostanie podniesiony do 67 lat.
Jednocześnie wprowadzony zostanie tzw. malus – obniżka świadczenia emerytalnego od 2 do 5 procent dla osób, które zdecydują się na wcześniejsze zakończenie pracy, a mają mniej niż 35 lat stażu zawodowego.
Starzejące się społeczeństwo i wyzwania systemowe
Rosnąca liczba wcześniejszych emerytur to poważne wyzwanie dla belgijskiego systemu emerytalnego. Starzejące się społeczeństwo oraz wzrost kosztów zabezpieczenia społecznego wymagają działań na rzecz wydłużenia okresu aktywności zawodowej. Tymczasem wielu pracowników, zwłaszcza w zawodach fizycznych, rezygnuje z pracy wcześniej ze względu na stan zdrowia i warunki zatrudnienia.
Eksperci podkreślają, że skuteczna reforma musi łączyć rozwiązania finansowe z polityką zatrudnienia osób starszych. Konieczne jest dostosowanie warunków pracy, promowanie elastycznych form zatrudnienia oraz walka z dyskryminacją wiekową. Bez takiego podejścia Belgia może w kolejnych latach stanąć przed jeszcze większym obciążeniem systemu emerytalnego.
