Zaledwie 22 procent poszukujących pracy we Flandrii w wieku poniżej 25 lat posiada prawo jazdy – wynika z danych flamandzkiego urzędu zatrudnienia VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding). W grupie wiekowej 25–59 lat odsetek ten wzrasta do 51 procent, a wśród osób powyżej 60. roku życia – do 66 procent. Łącznie w rejestrach VDAB figuruje ponad 225 tysięcy zarejestrowanych poszukujących pracy.
Dane te zwracają uwagę na istotny problem strukturalny na flamandzkim rynku pracy – ograniczony dostęp do środków transportu stanowi poważną barierę w znalezieniu zatrudnienia, szczególnie wśród młodych osób. Zjawisko to wymaga podejścia łączącego politykę transportową z polityką rynku pracy.
Mobilność jako bariera strukturalna na rynku pracy
Mobilność pozostaje jednym z kluczowych wyzwań belgijskiego rynku pracy. Najnowsze badanie Departamentu Pracy (Departement Werk) potwierdza, że ograniczony dostęp do transportu stanowi realną przeszkodę w znalezieniu zatrudnienia. Młodzi ludzie bez prawa jazdy mają szczególne trudności z dotarciem do miejsc pracy zlokalizowanych poza bezpośrednim obszarem zamieszkania.
Problem ten ma charakter wielowymiarowy. Z jednej strony, uzyskanie prawa jazdy w Belgii wiąże się z wysokimi kosztami, co stanowi poważną barierę finansową dla osób dopiero wchodzących na rynek pracy. Z drugiej – nawet posiadanie uprawnień nie rozwiązuje problemu, jeśli brakuje dostępu do samochodu.
Struktura geograficzna zatrudnienia we Flandrii sprawia, że wiele ofert pracy – zwłaszcza w sektorze przemysłowym i logistycznym – znajduje się w miejscach trudno dostępnych komunikacją publiczną. Ogranicza to możliwości zawodowe osób niemobilnych, nawet jeśli posiadają odpowiednie kwalifikacje.
Inicjatywy VDAB wspierające mobilność poszukujących pracy
VDAB podejmuje działania mające na celu zmniejszenie bariery mobilności. Osoby poszukujące pracy mogą uzyskać bezpłatne bilety kolejowe na rozmowy kwalifikacyjne lub zwrot kosztów dojazdu w przypadku udziału w szkoleniach zawodowych.
Dla kandydatów chcących zdobyć prawo jazdy kategorii B dostępne jest bezpłatne szkolenie teoretyczne online. To rozwiązanie pozwala obniżyć koszty przygotowania do egzaminu, które w przypadku kursów stacjonarnych bywają znaczące.
Ponadto VDAB oferuje specjalne programy szkoleniowe dla osób zainteresowanych zdobyciem zawodowych kategorii prawa jazdy – na przykład dla przyszłych kierowców autobusów i ciężarówek. Programy te są szczególnie istotne w kontekście dotkliwego niedoboru kierowców w belgijskim sektorze transportowym.
Indywidualne podejście do mobilności kandydatów
W ramach doradztwa zawodowego VDAB analizuje indywidualne możliwości mobilności poszukujących pracy – od posiadania prawa jazdy i samochodu, po dostęp do roweru czy transportu publicznego. Pośrednicy kierują również do lokalnych inicjatyw oferujących lekcje jazdy lub szkolenia z bezpiecznego poruszania się rowerem.
Zdaniem przedstawicieli VDAB mobilność jest jednym z kluczowych czynników sprzyjających znalezieniu zatrudnienia. Organizacja traktuje transport jako element strategii aktywizacji zawodowej, obok kwalifikacji i doradztwa kariery. Takie podejście zakłada, że brak mobilności może przekreślić szanse na zatrudnienie nawet u osób dobrze wykwalifikowanych – zwłaszcza w strefach przemysłowych i logistycznych, często słabo skomunikowanych transportem publicznym.
Ostrożna interpretacja danych
VDAB zwraca uwagę na konieczność ostrożnej interpretacji statystyk. Dane odzwierciedlają deklaracje poszukujących pracy, którzy w profilu online mogą samodzielnie zaznaczyć, czy posiadają prawo jazdy. „Nie wszyscy to robią. Osoba może posiadać prawo jazdy, ale nie mieć samochodu” – wyjaśniają przedstawiciele służby zatrudnienia.
To spostrzeżenie wprowadza istotną korektę: samo prawo jazdy nie oznacza pełnej mobilności. Młoda osoba może mieć uprawnienia, ale nie dysponować środkami na zakup i utrzymanie auta. W takim przypadku prawo jazdy ma ograniczoną wartość praktyczną.
Szerszy kontekst społeczno-ekonomiczny
Kwestia mobilności wpisuje się w szersze wyzwania społeczno-ekonomiczne. Koszty życia w Belgii – w tym wydatki na transport – stanowią znaczne obciążenie dla gospodarstw domowych. Dla młodych osób dopiero rozpoczynających karierę zawodową zakup i utrzymanie samochodu często jest finansowo niemożliwe.
Choć rozwój transportu publicznego we Flandrii postępuje, nie zawsze odpowiada on na potrzeby rynku pracy. Wiele stref przemysłowych i biznesowych powstało z założeniem, że pracownicy będą docierać tam samochodami.
Dla polskiej społeczności mieszkającej we Flandrii kwestia mobilności ma szczególne znaczenie. Wielu Polaków pracuje w sektorach wymagających elastyczności w przemieszczaniu się – takich jak logistyka, budownictwo czy usługi. Brak prawa jazdy lub samochodu może znacząco ograniczać dostępne możliwości zawodowe.
Wyzwania dla polityki zatrudnienia
Dane przedstawione przez VDAB stawiają przed flamandzkimi decydentami pytania o przyszłość polityki zatrudnienia i transportu. Czy należy zintensyfikować inwestycje w transport publiczny, by więcej miejsc pracy było dostępnych bez samochodu? A może lepszym rozwiązaniem będzie rozszerzenie programów wsparcia umożliwiających zdobycie prawa jazdy i dostęp do środków transportu?
Eksperci podkreślają, że skuteczne rozwiązanie problemu wymaga koordynacji działań w kilku obszarach – edukacji zawodowej, polityki transportowej, wsparcia socjalnego oraz planowania przestrzennego. Izolowane działania mogą przynieść jedynie krótkotrwałe efekty.
Debata ta nabiera szczególnej aktualności w kontekście transformacji rynku pracy, rosnących kosztów życia i celów klimatycznych. Z jednej strony pojawia się potrzeba ograniczenia zależności od transportu indywidualnego, z drugiej – konieczność zapewnienia realnego dostępu do miejsc pracy osobom bez samochodu.
Inicjatywy VDAB to krok w stronę poprawy dostępności rynku pracy, jednak samo biuro zatrudnienia przyznaje, że rozwiązanie problemu mobilności wymaga szerokiego zaangażowania różnych instytucji publicznych i lepszej koordynacji działań na poziomie regionalnym.
