W ramach negocjacji dotyczących likwidacji Senatu Partia Socjalistyczna postawiła kluczowy warunek – wpisanie do konstytucji prawa do przerywania ciąży. Propozycja ta spotkała się z poparciem dwóch istotnych partii koalicji rządzącej, MR i Les Engagés, choć pozostałe ugrupowania wchodzące w skład koalicji Arizona nie zajęły jeszcze jednoznacznego stanowiska.
W piątek przewodniczący Partii Socjalistycznej poinformował na łamach „Le Soir”, że jego ugrupowanie poprze likwidację Senatu postulowaną przez większość koalicyjną, jednak pod warunkiem konstytucjonalizacji prawa do aborcji. Warunek ten ma duże znaczenie, ponieważ zmiana konstytucji wymaga poparcia większości dwóch trzecich głosów w parlamencie, a więc znacznie szerszego porozumienia politycznego niż zwykła większość.
Konstytucyjna arytmetyka wymaga kompromisu
Stanowisko socjalistów ma kluczowe znaczenie dla planów rządu Barta De Wevera. Likwidacja Senatu wymaga zmiany konstytucji, a koalicja Arizona nie dysponuje wystarczającą większością w parlamencie. Rząd wykluczył współpracę z ugrupowaniami skrajnymi – Vlaams Belang i PTB – dlatego głosy PS stają się niezbędne, by doprowadzić reformę do skutku.
Tym samym Partia Socjalistyczna znalazła się w uprzywilejowanej pozycji negocjacyjnej i wykorzystuje ten moment, by forsować swój postulat dotyczący zagwarantowania prawa do aborcji w ustawie zasadniczej.
Liberałowie i centryści za konstytucyjnym zapisem
Wśród partii tworzących koalicję rządową pojawiły się pierwsze pozytywne reakcje na propozycję PS. Przewodniczący grupy parlamentarnej MR w Izbie Reprezentantów, Benoît Piedboeuf, potwierdził, że liberałowie popierają wpisanie prawa do aborcji do konstytucji. Przypomniał również, że MR złożył już w parlamencie własny projekt ustawy mający na celu dodanie do konstytucji „prawa do dysponowania własnym ciałem”, obejmującego także kwestie takie jak eutanazja.
Podobnie pozytywne stanowisko zajęli przedstawiciele Les Engagés. Centryści przypomnieli, że idea konstytucyjnego zagwarantowania prawa do aborcji znajduje się w ich programie wyborczym. Oznacza to, że postulat PS może liczyć na poparcie znaczącej części koalicji rządzącej.
Ostrożność po stronie flamandzkich konserwatystów
Po stronie flamandzkiej socjaldemokracji (Vooruit) poparcie dla inicjatywy nie budzi wątpliwości. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku N-VA i CD&V, które nie zajęły jeszcze stanowiska. Oba ugrupowania, znane z bardziej konserwatywnego profilu, mogą podchodzić do konstytucjonalizacji prawa do aborcji z ostrożnością, biorąc pod uwagę wrażliwość części swojego elektoratu.
Brak jednoznacznej reakcji N-VA i CD&V sugeruje wewnętrzne konsultacje i rozważanie politycznych konsekwencji. Dla obu partii może to oznaczać konieczność wyważenia między pragmatyzmem – potrzebą zapewnienia większości dla reformy ustrojowej – a zachowaniem spójności światopoglądowej.
Kontrowersje wokół strategii negocjacyjnej
W kręgach politycznych pojawiły się głosy krytyczne wobec strategii PS, określanej jako próba łączenia reform instytucjonalnych z kwestiami światopoglądowymi. Część komentatorów uznaje to za ryzykowne posunięcie, mogące utrudnić proces legislacyjny i zwiększyć napięcia w koalicji.
Zwolennicy takiej taktyki podkreślają jednak, że konstytucjonalizacja fundamentalnych praw społecznych ma równie duże znaczenie jak reformy ustrojowe. W ich ocenie, skoro rząd potrzebuje szerokiego porozumienia politycznego, wykorzystanie tego momentu do wzmocnienia gwarancji praw obywatelskich jest uzasadnione.
W nadchodzących tygodniach okaże się, czy uda się osiągnąć kompromis łączący likwidację Senatu z rozszerzeniem katalogu konstytucyjnych praw człowieka, czy też różnice ideologiczne w obrębie koalicji i opozycji doprowadzą do impasu w obu kwestiach.
