Franuskojęzyczna Partia Socjalistyczna Paula Magnette’a zgodzi się poprzeć likwidację Senatu jedynie wtedy, gdy w belgijskiej Konstytucji znajdzie się zapis gwarantujący prawo do aborcji. To polityczny warunek, który może przesądzić o losie jednej z największych reform ustrojowych w historii Belgii.
Do przegłosowania zniesienia Senatu wymagana jest większość dwóch trzecich głosów w parlamencie. Pięć partii tworzących koalicję Arizona – N-VA, MR, Les Engagés, CD&V i Vooruit – nie dysponuje taką większością, dlatego bez poparcia PS, Zielonych lub Open VLD projekt nie ma szans na realizację.
Reforma konstytucyjna i kalendarz prac
Likwidacja Senatu to jeden z głównych punktów umowy koalicyjnej rządu Barta De Wevera. Debata nad projektem ma rozpocząć się 17 listopada przemówieniem premiera w izbie wyższej. Koalicja Arizona złożyła już wniosek o rewizję odpowiednich artykułów Konstytucji, w tym art. 36, który definiuje Senat jako element władzy ustawodawczej obok króla i Izby Reprezentantów.
Od początku listopada zaplanowano rozmowy między przedstawicielami partii rządowych i socjalistów. To właśnie PS ma zdecydować, czy reforma w ogóle będzie możliwa.
Warunek PS: prawo do aborcji w Konstytucji
Paul Magnette ogłosił w rozmowie z Le Soir, że jego partia uzależnia poparcie dla reformy od konstytucyjnego zagwarantowania prawa do przerwania ciąży. „Poprzemy likwidację Senatu tylko wtedy, gdy większość zgodzi się wpisać do Konstytucji prawo do aborcji” – zapowiedział lider PS.
Jak podkreśla, nie chodzi o blokowanie reformy: „Zgadzamy się co do zasady likwidacji Senatu, sam ją wcześniej proponowałem. Ale skoro większość potrzebuje naszych głosów, to mamy prawo postawić warunek”.
Magnette odniósł się też do międzynarodowego kontekstu: „W sytuacji, gdy prawo do aborcji jest ograniczane – w USA, we Włoszech, w Polsce czy na Węgrzech – chcemy wysłać wyraźny sygnał: to fundamentalne prawo kobiet”.
Co dokładnie ma się znaleźć w Konstytucji?
Socjaliści proponują, by Konstytucja zawierała jedynie ogólny zapis gwarantujący prawo do przerwania ciąży, bez wchodzenia w szczegóły dotyczące terminów czy procedur. „Chcemy, by w ustawie zasadniczej znalazła się zasada, że przerwanie ciąży jest podstawowym prawem. Szczegółowe warunki określałaby ustawa” – wyjaśnia Magnette.
Taki zapis wzorowany byłby na rozwiązaniu francuskim, gdzie prawo do aborcji zostało w 2024 roku wpisane do Konstytucji. Belgia byłaby drugim krajem w Europie, który zdecydowałby się na taki krok.
Szerszy kontekst: trwająca debata o liberalizacji
Postulat PS pojawia się w momencie, gdy Belgia prowadzi debatę nad liberalizacją prawa aborcyjnego. Raport ekspertów rekomendował m.in. wydłużenie dopuszczalnego terminu aborcji z 12 do 18 tygodni i zniesienie obowiązkowego okresu oczekiwania. Sprzeciw wobec tych zmian wyrażają jednak partie chrześcijańskie – CD&V i N-VA.
Propozycja Magnette’a mogłaby stanowić kompromis – zagwarantować konstytucyjnie samo prawo do aborcji, pozostawiając szczegóły do dalszych negocjacji parlamentarnych.
Reakcje polityczne
Lider PS jest przekonany, że jego propozycja ma duże szanse powodzenia. „Nikt nie kwestionuje już samego prawa do aborcji, a jedynie jego granice. Daję sobie dziesięć szans na dziesięć, że to się uda” – ocenił Magnette.
Nie wszyscy politycy podzielają jego optymizm. W partiach centrowych i chrześcijańskich pomysł konstytucyjnego zapisu budzi rezerwy. Dla N-VA to temat światopoglądowy, który może utrudnić budowę szerokiego konsensusu wokół reformy Senatu.
Harmonogram reformy i przyszłość Senatu
Według umowy koalicyjnej Senat ma zostać zniesiony najpóźniej do 2029 roku – równolegle z końcem obecnej kadencji federalnej. W międzyczasie planowane jest połączenie zaplecza administracyjnego Senatu i Izby Reprezentantów w celu ograniczenia kosztów.
Kwestia przyszłego wykorzystania gmachu Senatu pozostaje otwarta. PS proponuje, by przekształcić go w stałe zgromadzenie obywatelskie, które zajmowałoby się tematami społecznymi, takimi jak równość płci czy polityka zdrowotna.
Kontekst polityczny: budżet i napięcia w koalicji
Reforma konstytucyjna toczy się w trudnym momencie – rząd De Wevera wciąż nie osiągnął porozumienia w sprawie budżetu. Ewentualne napięcia wokół aborcji mogą dodatkowo utrudnić prace w parlamencie.
Koalicja Arizona wyklucza współpracę z ekstremami politycznymi – Vlaams Belang i PTB – dlatego głosy socjalistów stają się kluczowe.
Znaczenie dla mieszkańców Belgii
Zniesienie Senatu miałoby uprościć system parlamentarny i przyspieszyć proces legislacyjny, choć część ekspertów ostrzega przed utratą funkcji kontrolnej izby wyższej.
Wpisanie prawa do aborcji do Konstytucji stanowiłoby natomiast istotny krok w kierunku wzmocnienia praw kobiet i zabezpieczenia ich przed ewentualnymi próbami ograniczenia w przyszłości. Dla Belgii byłby to również sygnał o postępowym i europejskim charakterze jej systemu wartości.
