W ciągu najbliższych osiemnastu miesięcy – od stycznia 2026 do lipca 2027 roku – blisko 42 000 poszukujących pracy w Brukseli utraci prawo do zasiłków dla bezrobotnych. Według danych Krajowego Urzędu Zatrudnienia (ONEM), większość wygaśnięć uprawnień nastąpi już na początku 2026 roku i obejmie głównie osoby długotrwale bezrobotne. Brukselska służba zatrudnienia Actiris przygotowała się na tę sytuację, organizując dyżury oraz sesje informacyjne dla osób, których dotknie ta zmiana.
Skala zjawiska oraz jego potencjalne skutki społeczne wymagają szeroko zakrojonych działań – zarówno instytucjonalnych, jak i aktywizujących zawodowo. Struktura demograficzna i zawodowa osób, które utracą uprawnienia, pokazuje zróżnicowane wyzwania dla systemu pomocy społecznej i rynku pracy.
Profil osób zagrożonych utratą uprawnień
Analiza Actiris wskazuje, że wśród osób najbardziej narażonych dominują osoby starsze, dla których powrót na rynek pracy jest szczególnie trudny. Około jedna czwarta z nich posiada wykształcenie wyższe niż poziom CESS, natomiast w grupie po pięćdziesiątym roku życia aż 64% ma niskie kwalifikacje zawodowe.
Udział kobiet i mężczyzn jest niemal równy, jednak w przypadku kobiet istnieje wyższe ryzyko pogłębienia niepewnej sytuacji finansowej – zwłaszcza u tych, które są głównymi żywicielkami rodziny lub żyją w kohabitacji prawnej. Utrata zasiłku może w ich przypadku przełożyć się bezpośrednio na stabilność ekonomiczną całych gospodarstw domowych.
Pierwsza fala – styczeń 2026 roku
Pierwsza fala, zaplanowana na styczeń 2026 roku, obejmie głównie osoby o niskich kwalifikacjach – bez świadectwa CESS lub z dyplomami zagranicznymi, które nie zostały uznane w Belgii. W grupie tej znajdą się również młodzi beneficjenci zasiłków integracyjnych o średnim poziomie wykształcenia – łącznie około 1 237 osób.
Actiris szacuje, że ta pierwsza fala dotyczyć będzie około 4 200 osób, czyli 10% wszystkich przypadków utraty uprawnień przewidzianych między styczniem 2026 a lipcem 2027 roku. Choć liczba ta jest stosunkowo niewielka, skutki społeczne dla samych zainteresowanych będą bardzo dotkliwe.
Druga fala – marzec 2026 roku
Najbardziej rozległa druga fala, planowana na marzec 2026 roku, obejmie około 11 900 osób – niemal 30% całej populacji objętej utratą prawa do zasiłku. Połowa z nich ma ponad 50 lat, a 14% przekroczyło 60. rok życia, co znacznie utrudni ich powrót na rynek pracy.
To również fala z największym odsetkiem osób prowadzących gospodarstwa domowe, co może prowadzić do poważnych konsekwencji społecznych, takich jak pogorszenie sytuacji materialnej rodzin i wzrost zapotrzebowania na pomoc społeczną.
Trzecia fala – kwiecień 2026 roku
Najliczniejsza trzecia fala przypadnie na kwiecień 2026 roku i obejmie około 13 300 osób, czyli ponad 30% wszystkich przypadków. Dominować będą osoby w wieku od 25 do 49 lat, w większości posiadające kwalifikacje zawodowe. Choć ich wykształcenie może ułatwić znalezienie pracy, długotrwałe pozostawanie bez zatrudnienia wskazuje na istnienie głębszych barier – takich jak brak odpowiednich ofert czy trudności z dostosowaniem kompetencji do wymagań rynku.
Około jedna trzecia tej grupy żyje w kohabitacji prawnej, co może łagodzić skutki finansowe utraty zasiłku, lecz nie eliminuje ryzyka pogorszenia jakości życia i napięć rodzinnych.
Czwarta fala – lipiec 2026 roku
W lipcu 2026 roku liczba osób tracących uprawnienia zmniejszy się do 6 900. W tej grupie ponad połowa posiada co najmniej świadectwo CESS, a 30% – dyplom szkolnictwa wyższego. Choć wyższe wykształcenie zwiększa szanse na zatrudnienie, długotrwałe bezrobocie często wiąże się z utratą pewności siebie i zdezaktualizowaniem kompetencji.
Piąta fala – od lipca 2026 do czerwca 2027 roku
Piąta fala, rozciągnięta w czasie, obejmie około 4 600 osób. Wyróżnia się najwyższym odsetkiem kobiet i największym udziałem osób z wykształceniem wyższym. Większość znajduje się w wieku od 25 do 49 lat. Stopniowe rozłożenie tej fali w czasie może umożliwić służbom zatrudnienia skuteczniejsze, bardziej spersonalizowane wsparcie.
Szósta fala – lipiec 2027 roku
Ostatnia fala, planowana na lipiec 2027 roku, będzie najmniejsza – obejmie około 640 osób, głównie w wieku 25–49 lat, o relatywnie wysokim poziomie wykształcenia. Niewielka liczebność tej grupy pozwoli na indywidualne podejście i intensywne wsparcie w procesie poszukiwania zatrudnienia.
Działania Actiris i system wsparcia
Aby złagodzić skutki utraty uprawnień, Actiris uruchomił specjalne punkty doradcze i sesje informacyjne dla osób dotkniętych zmianami. Celem jest nie tylko przekazanie informacji o dostępnych formach pomocy, lecz także opracowanie indywidualnych planów działania.
System wsparcia obejmuje doradztwo zawodowe, kursy przekwalifikowujące, pomoc w poszukiwaniu pracy oraz wskazówki dotyczące uzyskania innych świadczeń, m.in. z CPAS/OCMW. Actiris podkreśla, że najważniejsze jest szybkie reagowanie – im wcześniej zostaną podjęte działania aktywizacyjne, tym większa szansa na skuteczny powrót na rynek pracy.
Szerszy kontekst społeczny i gospodarczy
Masowa utrata prawa do zasiłku w Brukseli wpisuje się w trudny kontekst gospodarczy. Region od lat boryka się z wysokim bezrobociem strukturalnym, szczególnie wśród osób starszych, o niskich kwalifikacjach i pochodzących z mniejszości etnicznych. Transformacja gospodarki w kierunku zawodów wymagających kompetencji cyfrowych i technicznych pogłębia te nierówności.
Eksperci zwracają uwagę, że skuteczna reintegracja zawodowa wymaga kompleksowego podejścia – łączenia działań w obszarze edukacji, zdrowia psychicznego, integracji społecznej i polityki zatrudnienia. Długotrwałe bezrobocie wiąże się bowiem nie tylko z utratą kompetencji, lecz także z obniżeniem samooceny i wycofaniem z życia społecznego.
Implikacje dla polskojęzycznej społeczności w Brukseli
Dla polskojęzycznych mieszkańców Brukseli nadchodzące zmiany mogą mieć realne konsekwencje. Choć polska społeczność w Belgii jest aktywna zawodowo, część jej członków boryka się z trudnościami wynikającymi z barier językowych, braku uznania kwalifikacji lub nieznajomości belgijskiego systemu administracyjnego.
W tej sytuacji szczególnie ważną rolę mogą odegrać organizacje polonijne, oferujące pomoc informacyjną i doradczą w języku polskim. Zrozumienie lokalnych procedur i dostępnych form wsparcia może zadecydować o tym, czy osoby tracące zasiłek zdołają skutecznie odnaleźć się w nowej sytuacji.
Perspektywy i wyzwania
Nadchodzące fale utraty prawa do zasiłku stanowią poważne wyzwanie dla brukselskiego rynku pracy i systemu pomocy społecznej. Kluczowe będzie skoordynowanie działań Actiris, CPAS/OCMW, organizacji pozarządowych i partnerów społecznych, by zapewnić skuteczne wsparcie osobom najbardziej narażonym.
Sukces tego procesu zależy od elastycznego podejścia i zdolności do reagowania na potrzeby poszczególnych grup. Wnioski płynące z najbliższych miesięcy mogą stać się cenną lekcją dla przyszłej polityki zatrudnienia, wskazując, jak lepiej wspierać osoby długotrwale bezrobotne w zmieniającym się krajobrazie gospodarczym.
