Rząd Walonii przygotowuje się do jednej z największych reform w obszarze zatrudnienia i szkoleń zawodowych od wielu lat. Minister Pierre-Yves Jeholet zapowiedział szeroki pakiet oszczędności, które najmocniej uderzą w system pomocy w zakresie promocji zatrudnienia (APE). Plan zakłada nie tylko ograniczenie dotacji dla organów publicznych, ale także kompleksową przebudowę systemu wsparcia zawodowego i szkoleniowego w regionie.
Sektor zatrudnienia i szkoleń najbardziej dotknięty cięciami
Polityka zatrudnienia i kształcenia zawodowego stanie się głównym obszarem cięć w ramach regionalnych oszczędności budżetowych. Spośród 270 milionów euro zaplanowanych redukcji aż 100 milionów przypada właśnie na ten sektor. Największa część tej sumy – 83,7 miliona euro – ma zostać zaoszczędzona poprzez ograniczenie punktów APE (Aide à la Promotion de l’Emploi) oraz reorganizację systemu szkoleń i integracji zawodowej.
System APE to kluczowy mechanizm wsparcia zatrudnienia w regionie. Dotacje trafiają do trzech głównych grup: sektora prywatnego, władz lokalnych i instytucji parapublicznych oraz placówek oświatowych. Ich wysokość zależy od liczby przyznanych punktów i profilu zatrudnionej osoby. Wsparcie wypłacane kwartalnie obejmuje około 60 tysięcy miejsc pracy, przy rocznym budżecie sięgającym 1,3 miliarda euro.
Szczegóły planowanych oszczędności
Choć oszczędności zostały już wpisane do budżetu, reforma, która ma je urzeczywistnić, wciąż oczekuje na finalizację. Minister Pierre-Yves Jeholet z partii MR zaprezentował w poniedziałek główne założenia zmian podczas konferencji prasowej.
Największe cięcia dotkną instytucje publiczne. Walońskie zakłady publiczne stracą 25 procent dotychczasowego wsparcia, co oznacza redukcję o 2,82 miliona euro. Instytucje Federacji Walonia-Bruksela utracą 790 tysięcy euro, a autonomiczne regiony komunalne – 730 tysięcy euro. Ograniczenia dotkną m.in. Forem (walońską służbę zatrudnienia) i ONE (Urząd Narodzin i Dzieciństwa).
Jeszcze surowsze cięcia obejmą strefy policyjne, jednostki ratownicze i prowincje – te ostatnie całkowicie stracą dostęp do punktów APE. Przełoży się to na utratę 510 tysięcy euro dla stref policyjnych, 560 tysięcy euro dla służb ratunkowych oraz aż 7,32 miliona euro dla prowincji.
Sektor non-profit podlegający opodatkowaniu od osób prawnych – głównie spółki mieszkaniowe o charakterze społecznym – doświadczy redukcji o 12,5 procent, czyli 2,5 miliona euro. Przedsiębiorstwa międzykomunalne stracą 4,77 miliona euro. Miasta i gminy również odczują skutki reformy – czeka je ograniczenie o 17,5 miliona euro w ramach przyznawanych im punktów APE.
Minister Jeholet zapowiedział także odzyskanie 15 milionów euro z tytułu nienależnie wypłaconych dotacji oraz zamrożenie indeksacji wsparcia APE dla organów publicznych, co ma przynieść kolejne 10 milionów oszczędności.
Racjonalizacja systemu szkoleń i integracji zawodowej
Poza cięciami w systemie APE rząd planuje uzyskać dodatkowe 20 milionów euro dzięki ograniczeniu nadużyć i zwiększeniu efektywności szkoleń zawodowych. W 2026 roku ma zostać przeprowadzona reforma ośrodków integracji społeczno-zawodowej (CISP). Równocześnie planowana jest przebudowa tzw. „ekosystemu zatrudnienia lokalnego”, obejmującego instytucje takie jak Forem, CPAS/OCMW (Publiczne Ośrodki Pomocy Społecznej), ALE (Agencje Lokalnego Zatrudnienia) oraz MIRE (Regionalne Misje ds. Zatrudnienia). Te ostatnie mają otrzymać dodatkowe wsparcie finansowe w 2026 roku, zanim dojdzie do kompleksowej reformy całego systemu.
Uproszczenie systemu pomocy dla pracodawców
Minister Jeholet zapowiada również uproszczenie systemu dotacji na zatrudnienie poprzez jego unifikację – wszystkie obecne formuły mają zostać zastąpione jednym typem subwencji, przy zachowaniu dotychczasowego budżetu. Obecnie obowiązuje wiele programów, takich jak Impulsion -25, Impulsion 12 miesięcy+, Impulsion 55+, Sesam czy Tremplin 24 miesiące+, co – zdaniem resortu – czyni system zbyt skomplikowanym i mało przejrzystym.
Nowy model ma zachęcać pracodawców do zatrudniania osób najbardziej oddalonych od rynku pracy. Wsparcie skierowane będzie do młodych poniżej 25 lat i seniorów powyżej 57 roku życia, zarejestrowanych jako poszukujący pracy od co najmniej czterech miesięcy oraz posiadających najwyżej świadectwo ukończenia szkoły średniej (CESS). Pomoc obejmie też osoby bezrobotne zarejestrowane w Forem przez co najmniej 12 miesięcy lub pozostające bez pracy od dwóch lat.
Nowe dotacje będą dostępne dla wszystkich przedsiębiorstw, w tym dla sektora publicznego non-profit. Dodatkowe wsparcie przewidziano dla firm zatrudniających mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty – ma to wzmocnić rekrutację w małych i średnich przedsiębiorstwach.
Reformy z potencjalnie długofalowymi skutkami
Planowane zmiany stanowią istotny punkt zwrotny w walońskiej polityce zatrudnienia. Choć rząd argumentuje je koniecznością racjonalizacji wydatków publicznych, reformy budzą obawy o ich wpływ na rynek pracy oraz stabilność instytucji publicznych i organizacji non-profit. Wiele z nich funkcjonuje dzięki punktom APE, które wkrótce mogą stać się znacznie mniej dostępne.
