Parlament Europejski zatwierdził we wtorek szeroką reformę przepisów dotyczących praw jazdy, której celem jest zwiększenie bezpieczeństwa na drogach oraz dostosowanie systemu do realiów ery cyfrowej. Nowe regulacje wprowadzają m.in. obowiązkowy okres próbny dla początkujących kierowców, cyfrowe prawa jazdy oraz skuteczniejsze egzekwowanie zakazów prowadzenia pojazdów w całej Unii. Reformę uznano za największą zmianę w tej dziedzinie od lat.
Obecnie w wypadkach drogowych w Unii Europejskiej ginie każdego roku około 20 tysięcy osób. Nowe przepisy mają pomóc w znacznym ograniczeniu tej liczby – poprzez lepsze szkolenie kierowców, skuteczniejszą kontrolę zdrowia oraz nowoczesne narzędzia nadzoru.
Nowe podejście do szkolenia kierowców
Reforma kładzie silny nacisk na praktyczne i odpowiedzialne przygotowanie przyszłych kierowców. Egzamin na prawo jazdy zostanie rozszerzony o nowe elementy – w tym znajomość nowoczesnych systemów bezpieczeństwa pojazdów, prawidłowego otwierania drzwi samochodu czy świadomości zagrożeń związanych z martwym polem.
Szczególny nacisk zostanie położony na ochronę niechronionych uczestników ruchu: pieszych, rowerzystów i dzieci. Nowe programy szkoleń mają uczyć nie tylko techniki jazdy, ale też postaw odpowiedzialności i empatii wobec innych użytkowników dróg.
Okres próbny i surowsze kary dla początkujących
Najważniejszą nowością jest obowiązkowy dwuletni okres próbny dla nowych kierowców. W tym czasie będą oni podlegać zaostrzonym karom za jazdę pod wpływem alkoholu, przekroczenie prędkości czy brak zapiętych pasów.
Prawo jazdy kategorii B będzie można uzyskać już od 17. roku życia, jednak do osiągnięcia pełnoletności młody kierowca będzie musiał jeździć wyłącznie pod opieką doświadczonego kierowcy. Takie rozwiązanie, już stosowane w kilku krajach UE, ma pomóc młodym ludziom zdobywać doświadczenie w bezpiecznych warunkach.
Zasady dla kierowców zawodowych
Reforma ma również ułatwić wejście do zawodu kierowcy ciężarówki lub autobusu. Prawo jazdy kategorii C będzie można uzyskać od 18. roku życia, a kategorii D – od 21. roku życia, pod warunkiem ukończenia specjalnego szkolenia zawodowego. Ma to złagodzić problem chronicznego niedoboru kierowców w branży transportowej w całej Europie.
Cyfrowe prawo jazdy – rewolucja w formacie dokumentu
Jednym z najbardziej symbolicznych elementów reformy jest wprowadzenie cyfrowego prawa jazdy – dostępnego w aplikacji mobilnej. Ma ono stopniowo stać się standardem we wszystkich krajach UE. Kierowcy będą mogli jednak wybrać tradycyjną, plastikową kartę, którą administracje krajowe będą zobowiązane wydać w ciągu trzech tygodni od złożenia wniosku.
Zdrowie i wiek kierowców
Nowe przepisy wprowadzają wspólne zasady ważności dokumentów:
– prawa jazdy na samochody osobowe i motocykle będą ważne 15 lat,
– dla kierowców ciężarówek i autobusów – 5 lat,
– dla osób powyżej 65. roku życia kraje członkowskie będą mogły wprowadzić częstsze badania lub krótszy okres ważności dokumentu.
Przy wydawaniu lub przedłużaniu prawa jazdy kierowcy będą musieli przejść badania lekarskie – z możliwością uproszczenia procedur poprzez samoocenę zdrowia w krajach, które zdecydują się na takie rozwiązanie.
Wyższy dopuszczalny ciężar dla pojazdów elektrycznych
Nowe przepisy przewidują zwiększenie maksymalnej masy dopuszczalnej dla pojazdów elektrycznych, które można prowadzić z prawem jazdy kategorii B – z obecnych 3,5 do 4,25 tony. Zmiana ta ma na celu ułatwienie popularyzacji samochodów o napędzie elektrycznym, których akumulatory znacząco podnoszą wagę pojazdu w porównaniu z autami spalinowymi.
Dzięki tej modyfikacji kierowcy nie będą musieli uzyskiwać dodatkowych uprawnień, aby prowadzić większe modele elektrycznych dostawczaków czy pojazdów użytkowych. Rozwiązanie to ma wesprzeć rozwój ekologicznego transportu oraz przyspieszyć proces elektryfikacji floty pojazdów w całej Unii Europejskiej.
Skuteczniejsze egzekwowanie przepisów
Nowe prawo przewiduje stworzenie europejskiego systemu wymiany informacji o kierowcach. Pozwoli on na automatyczne przekazywanie danych o zawieszeniu lub cofnięciu prawa jazdy między państwami członkowskimi.
Ma to zakończyć praktykę „turystyki praw jazdy”, gdy kierowcy, którym odebrano uprawnienia w jednym kraju, próbowali uzyskać nowe w innym. Wspólna baza danych obejmie najpoważniejsze wykroczenia, w tym jazdę pod wpływem alkoholu lub narkotyków, śmiertelne wypadki i przekroczenia prędkości o ponad 50 km/h.
Wypowiedzi europosłów
Jutta Paulus, sprawozdawczyni Parlamentu Europejskiego, podkreśliła, że „nowe przepisy wprowadzają równowagę między cyfryzacją a bezpieczeństwem”.
„Kierowcy zyskają prawo wyboru między aplikacją a fizyczną kartą, a szkolenia będą kłaść większy nacisk na bezpieczeństwo pieszych i rowerzystów” – zaznaczyła.
Z kolei Matteo Ricci, odpowiedzialny za kwestie zakazów prowadzenia pojazdów, powiedział: „To krok milowy dla bezpieczeństwa na drogach. Jasne i jednolite zasady pozwolą skuteczniej karać poważne wykroczenia i ratować życie”.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Dyrektywa zacznie obowiązywać 20 dni po publikacji w Dzienniku Urzędowym UE. Państwa członkowskie będą miały trzy lata na jej wdrożenie do prawa krajowego oraz dodatkowy rok na przygotowanie systemów administracyjnych i technicznych.
Oznacza to, że nowe zasady wejdą w życie w pełni w perspektywie czterech lat.
Dla polskich rezydentów w Belgii zmiany oznaczają, że w najbliższych latach procedury uzyskiwania i odnawiania prawa jazdy staną się bardziej zharmonizowane z unijnymi standardami, a cyfrowe prawo jazdy stanie się powszechną alternatywą dla tradycyjnej karty.
