Rząd Federacji Walonii-Brukseli ogłosił w czwartek rozpoczęcie reformy kształcenia pielęgniarskiego w części frankofońskiej kraju. Najważniejszą zmianą jest zniesienie dyplomu pielęgniarki niższego stopnia (brevet infirmier) i wprowadzenie nowego profilu zawodowego – asystenta lub asystentki w opiece pielęgniarskiej. Reforma ma na celu uporządkowanie systemu kształcenia medycznego oraz dostosowanie go do wymogów Unii Europejskiej i potrzeb sektora ochrony zdrowia.
Według minister edukacji Valérie Glatigny (MR), decyzja ta wynika z głębszej analizy słabości systemu kształcenia. „Reforma odpowiada na wspólne spostrzeżenie: spadek liczby studentów nie wynika jedynie z braku atrakcyjności zawodu, ale również z nieczytelności ścieżek edukacyjnych” – wyjaśniła minister. Dotychczasowy układ programów oraz brak jasnych perspektyw zawodowych zniechęcał wielu kandydatów do podjęcia nauki w tym kierunku.
Koniec dyplomu pielęgniarskiego niższego stopnia
Dotychczasowy dyplom pielęgniarski niższego stopnia (brevet infirmier), stanowiący 3,5-letnie szkolenie na poziomie 4, klasyfikowane w ramach szkolnictwa średniego, zostaje zlikwidowany. Wiadomo było, że od marca 2026 r. dyplom ten nie będzie już automatycznie uznawany w Unii Europejskiej. Decyzja ta wynika z zaostrzenia unijnych kryteriów dotyczących wzajemnego uznawania kwalifikacji medycznych między państwami członkowskimi.
Osoby, które już rozpoczęły naukę w tym trybie, będą mogły ukończyć ją bez ryzyka utraty uznania kwalifikacji. Ich dyplomy pozostaną ważne także w przypadku powtarzania roku. Dla uczniów znajdujących się obecnie w roku przygotowawczym przewidziano specjalny mechanizm umożliwiający kontynuację nauki w nowym systemie.
Nowa ścieżka kształcenia dla dorosłych
Od roku akademickiego 2026–2027 ruszy szkolenie asystenta lub asystentki w opiece pielęgniarskiej – tzw. pielęgniarza/pielęgniarki podstawowej (poziom 5). Nowością jest umiejscowienie tej ścieżki w ramach szkolnictwa dla dorosłych, a nie w tradycyjnym systemie edukacji średniej czy wyższej.
Funkcja asystenta w opiece pielęgniarskiej została wprowadzona na szczeblu federalnym w 2023 r. jako odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie sektora zdrowia i chroniczny brak personelu. „Szkolnictwo dla dorosłych to najbardziej odpowiednie środowisko, ponieważ przyjmuje osoby często bez CESS (dyplomu ukończenia szkoły średniej wyższego stopnia – przyp. red.), osoby w trakcie przekwalifikowania lub już aktywne zawodowo, które nie kontynuowałyby studiów wyższych lub nie chcą zapisywać się do szkoły wyższej” – tłumaczy rząd frankofoński w komunikacie.
Dzięki temu rozwiązaniu osoby zainteresowane pracą w ochronie zdrowia, lecz niechętne długim studiom akademickim, zyskają nową możliwość wejścia do zawodu medycznego.
Programy pomostowe i trzy jasne ścieżki kariery
Aby umożliwić asystentom pielęgniarskim dalszy rozwój zawodowy, przewidziano specjalne programy pomostowe prowadzące do uzyskania tytułu licencjata pielęgniarstwa odpowiedzialnego za opiekę ogólną (IRSG, poziom 6). Celem tych programów jest uznanie już zdobytych kompetencji i ułatwienie kontynuacji nauki w sektorze, który boryka się z niedoborem wykwalifikowanego personelu na wszystkich poziomach.
Reforma porządkuje strukturę kształcenia w trzy jasno określone ścieżki, uzupełniające istniejące już formacje dla opiekunów medycznych. „Kończymy z niejasnościami dotyczącymi tytułów i programów, tworząc trzy ścieżki rozwojowe i wartościujące: opiekun medyczny, asystent w opiece pielęgniarskiej oraz pielęgniarz licencjat” – podsumowała minister-prezydent Elisabeth Degryse (Engagés), odpowiedzialna za szkolnictwo wyższe.
Gwarancje dla pracowników i instytucji
Równolegle prowadzone są konsultacje z federacjami organizatorów kształcenia oraz dyrekcjami szkół i ośrodków szkoleniowych. Celem jest zapewnienie bezpieczeństwa zatrudnienia dla obecnego personelu, równowagi geograficznej w dostępie do edukacji, optymalnego wykorzystania istniejącej infrastruktury oraz utrzymania partnerstw ze szpitalami i domami opieki.
Te działania mają zagwarantować płynne przejście do nowego systemu bez szkód dla nauczycieli, instytucji edukacyjnych oraz placówek medycznych współpracujących ze szkołami pielęgniarskimi.
Pilna potrzeba harmonizacji z wymogami europejskimi
Reforma była oczekiwana od lat i stała się konieczna z kilku powodów. Po pierwsze – zmieniły się przepisy europejskie dotyczące uznawania dyplomów i kwalifikacji. Po drugie – reformy zawodu pielęgniarskiego wprowadzone na szczeblu federalnym oraz poważny niedobór personelu wymuszały uporządkowanie całego systemu.
Flandria dostosowała swój model edukacyjny już w 2023 r., co czyniło reformę po stronie frankofońskiej pilną. Zwłoka groziła sytuacją, w której nowi asystenci nie mogliby wykonywać zawodu w szpitalach, domach opieki czy placówkach medycznych w Brukseli, co jeszcze bardziej pogłębiłoby kryzys kadrowy.
„Poza spełnieniem wymogów europejskich, poprzez wyjaśnienie ścieżek kształcenia i wzmocnienie uznawania kompetencji, ta reforma daje każdej osobie jasne i docenione miejsce w całym procesie opieki” – podkreślił minister zdrowia Yves Coppieters (Engagés).
Eksperci przypominają jednak, że samo uporządkowanie systemu edukacji nie wystarczy, by rozwiązać problem braków kadrowych w sektorze zdrowia. Konieczne są także działania poprawiające warunki pracy i atrakcyjność zawodów medycznych, aby zachęcić więcej osób do wyboru tej ścieżki kariery.
