Komisja ds. Mobilności Parlamentu Brukselskiego zdecydowała we wtorek o wezwaniu przedstawicieli Trybunału Obrachunkowego w związku z publikacją wyjątkowo krytycznego raportu dotyczącego zarządzania projektem Metra 3. Przesłuchanie odbędzie się podczas wspólnego posiedzenia komisji ds. Mobilności i Finansów, co może otworzyć drogę do kolejnych sesji z udziałem głównych instytucji publicznych zaangażowanych w realizację inwestycji, takich jak STIB/MIVB, Bruxelles Mobilité oraz Beliris.
Opublikowany raport Trybunału Obrachunkowego został uznany przez wielu parlamentarzystów za „druzgocący”. Dokument wskazuje na liczne uchybienia administracyjne i finansowe w nadzorze nad jednym z największych projektów infrastrukturalnych w historii Brukseli. Nieprawidłowości dotyczą zarówno procesów decyzyjnych, jak i kontroli finansowej nad postępem prac.
Wspólne posiedzenie komisji Mobilności i Finansów ma na celu wyjaśnienie opisanych w raporcie okoliczności oraz ustalenie zakresu odpowiedzialności poszczególnych instytucji. Po przesłuchaniu Trybunału Obrachunkowego zaplanowano kolejne sesje z udziałem kluczowych podmiotów odpowiedzialnych za projekt – miejskiego przewoźnika STIB/MIVB, administracji Bruxelles Mobilité oraz federalnej agencji Beliris, współfinansującej inwestycje infrastrukturalne w stolicy.
Apele o powołanie komisji specjalnej
Część parlamentarzystów domaga się podjęcia dalej idących kroków w celu dokładnego zbadania sprawy. Zakia Khattabi z partii Ecolo i Benjamin Dalle z CD&V opowiadają się za szybkim utworzeniem komisji specjalnej, która zajęłaby się kompleksowym przeanalizowaniem problematyki Metra 3. Joëlle Maison z DéFI nie wyklucza takiego rozwiązania w przyszłości, zaznaczając jednak, że potrzebne jest przemyślane i odpowiedzialne podejście.
Partia PTB poszła jeszcze dalej, żądając powołania parlamentarnej komisji śledczej, posiadającej szersze uprawnienia w zakresie przesłuchiwania świadków i wglądu w dokumentację. Na razie jednak ta propozycja nie zyskała poparcia wśród pozostałych ugrupowań zasiadających w parlamencie regionalnym.
Nowa analiza kosztów i korzyści na horyzoncie
Ustępująca brukselska minister ds. Mobilności Elke Van den Brandt (Groen) opowiedziała się za przeprowadzeniem nowej, pełnej analizy kosztów i korzyści projektu Metra 3, obejmującej „wszystkie jego aspekty”. Podkreśliła, że ostateczna decyzja w sprawie dalszych losów inwestycji przypadnie przyszłemu rządowi regionalnemu.
Van den Brandt przypomniała, że obecny rząd, działający w trybie bieżącego zarządu, zwrócił się do STIB/MIVB o wstrzymanie wszelkich decyzji mogących ograniczyć dostępne opcje, w tym ponowne zajęcie terenu Palais du Midi – kluczowej lokalizacji dla realizacji projektu.
Projekt o kolosalnych kosztach – różne scenariusze na stole
Jak wskazała minister Van den Brandt, rozważanych jest obecnie kilka scenariuszy dotyczących przyszłości inwestycji. Najdroższym z nich byłaby pełna kontynuacja projektu w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, której koszt szacuje się na około osiem miliardów euro. Ta ogromna kwota pokazuje skalę przedsięwzięcia oraz wzrost kosztów w porównaniu z pierwotnymi założeniami.
Z kolei całkowite porzucenie projektu również wiązałoby się z poważnymi skutkami finansowymi. Samo wstrzymanie dalszych prac mogłoby kosztować region około dwustu milionów euro. Wynika to z obowiązujących kontraktów i rozpoczętych już robót, których nie można przerwać bez ponoszenia wysokich kar umownych oraz kosztów zabezpieczenia istniejących elementów infrastruktury.
Pomiędzy tymi skrajnymi wariantami istnieją też rozwiązania pośrednie, wymagające szczegółowej oceny technicznej, finansowej i społecznej. Przyszły rząd regionalny stanie przed trudnym zadaniem wyważenia inwestycji w rozbudowę metra z innymi priorytetami w zakresie mobilności i rozwoju stolicy.
Projekt Metra 3 stał się symbolem trudności, jakie wiążą się z realizacją dużych przedsięwzięć infrastrukturalnych w złożonym systemie instytucjonalnym Belgii, gdzie współpraca między różnymi szczeblami władzy i podmiotami publicznymi wymaga precyzyjnej koordynacji oraz pełnej przejrzystości finansowej.
