Premier Bart De Wever z N-VA wygłosił wykład inauguracyjny z politologii na Uniwersytecie w Gandawie, zaproszony przez profesora Carla Devosa. W trakcie wystąpienia szef rządu omówił kluczowe reformy realizowane przez koalicję Arizona oraz wyzwania, przed jakimi stoi belgijskie państwo opiekuńcze.
Premier nie szczędził ostrzeżeń dotyczących przyszłości systemu socjalnego. „Jeśli polityka nie ulegnie zmianie, państwo opiekuńcze upadnie. To matematyczna pewność w ciągu waszego życia” – powiedział, zwracając się do studentów. „Skupiliśmy się zbyt mocno na redystrybucji, a zbyt mało na tworzeniu dobrobytu. Wtedy popadasz w długi.”
Krytyczna diagnoza finansów publicznych
De Wever przedstawił ponury obraz belgijskich finansów publicznych. „Dziś płacimy za obsługę długu tyle samo, ile wynosi łączny budżet policji i wymiaru sprawiedliwości” – wyjaśnił. „To odsetki, które musimy regulować za zaciągane przez państwo zobowiązania, by móc opłacać faktury.”
„Te odsetki sprawiają, że pozostaje niewiele środków na prowadzenie polityki. Skończone, wszystko skończone” – dodał, nawiązując do znanego cytatu ze Studio 100. „Wydatki publiczne wymknęły się spod kontroli – i to jest nie do utrzymania.”
Wyzwanie demograficzne i produktywność
Premier podkreślił, że z powodu starzenia się społeczeństwa w nadchodzących dekadach zabraknie wystarczającej liczby osób pracujących, aby utrzymać system socjalny. „Możecie pracować dwa razy dłużej, ale raczej nie macie na to ochoty” – powiedział studentom.
Alternatywą byłoby podwojenie produktywności, „ale jej wzrost jest w swobodnym spadku”. Dodał, że samo „cięcie dziesięciu miliardów euro z państwa opiekuńczego” nie jest realnym rozwiązaniem.
Europa jako przestrzeń rozwiązań
De Wever zwrócił uwagę, że wiele problemów wymaga działań na poziomie europejskim. „Niektórych kwestii nie da się już rozwiązać na poziomie krajowym” – stwierdził, wymieniając m.in. migrację i nieukończony wspólny rynek UE.
Wskazał, że liczne europejskie firmy przenoszą swoją działalność do Stanów Zjednoczonych. „Nie jesteśmy już latarnią innowacji. Ameryka innowuje, Chiny kopiują, Europa reguluje” – zacytował znane powiedzenie.
Reforma zasiłków dla bezrobotnych
Premier odniósł się również do planowanej reformy zasiłków dla bezrobotnych, którą uważa za kluczową dla stabilności finansowej państwa. „Czasowe ograniczenie zasiłków jest konieczne. To reforma, która będzie bardzo zbawienna dla Walonii” – powiedział, co wywołało poruszenie wśród komentatorów politycznych.
W południowym regionie kraju stopa bezrobocia jest bowiem znacznie wyższa niż we Flandrii, a tego typu wypowiedzi mogą zostać odebrane jako stygmatyzujące.
Konieczność reformy emerytalnej
Premier przypomniał także o potrzebie zmian w systemie emerytalnym. „Jedna trzecia nie była pokryta z dochodów z pracy, ponieważ jesteśmy zbyt hojni – to nie do utrzymania” – stwierdził. „Rząd postanowił zejść do jednej piątej, aby koszty starzenia się społeczeństwa stały się możliwe do opanowania.”
Odniesienie do protestów
De Wever skomentował również reakcje społeczne na reformy. „Gdy wprowadzasz zmiany, musisz liczyć się z protestami. Ale wszystko z umiarem” – powiedział. Skrytykował też medialne nagłówki o „Belgach jako mistrzach strajków w Europie”. „Spodziewałem się pokojowego protestu, ale nie do końca tak się stało” – dodał.
Polityka migracyjna i inwestycje w obronność
Premier ocenił, że „przyzwoita polityka migracyjna może nas wzmocnić”, co stanowiło bardziej umiarkowany ton niż zwykle prezentowany przez jego partię.
W odpowiedzi na pytanie studenta o inwestycje w obronność kosztem szkolnictwa wyższego, De Wever stwierdził: „Oszczędności nigdy nie są przyjemne, ale musimy być w stanie bronić się przed tyranem na wschodzie.” Odniósł się w ten sposób do rosyjskiego prezydenta Władimira Putina, wskazując na cyberataki i drony jako przykłady zagrożeń. „Jeśli chcemy pozostać w klubie, od którego egzystencjalnie zależymy – NATO – musimy płacić składkę członkowską.”
Akademicki kontekst wystąpienia
Premier zakończył wykład sentencją Christoffela Plantyna: Labore et constantia – „Praca i wytrwałość”. Wystąpienie, zorganizowane w ramach inauguracji roku akademickiego na kierunku politologii UGent, przyciągnęło liczną publiczność. Ton jego przemówienia był zdecydowanie ostrzegawczy, z naciskiem na konieczność reform dla utrzymania stabilności finansów publicznych.
Szerszy kontekst polityczny
Słowa De Wevera o „zbawiennej reformie dla Walonii” mogą wywołać sprzeciw wśród przedstawicieli południowych regionów, gdzie sytuacja na rynku pracy pozostaje trudna.
Jego diagnoza finansowa wpisuje się w szerszą europejską debatę o przyszłości państwa opiekuńczego w warunkach starzenia się społeczeństwa i rosnących kosztów obsługi długu. W Belgii ten temat tradycyjnie dzieli partie według linii ideologicznych i regionalnych.
