Rząd Flandrii zdecydował w piątek o rezygnacji z budowy nowego gmachu Muzeum Sztuki Współczesnej (M HKA) w Antwerpii. Planowany budynek w parku Zuid, którego koszt szacowano na 130 milionów euro, nie powstanie – poinformowała minister kultury Caroline Gennez.
Od lat M HKA poszukiwało nowej siedziby, gdyż obecny budynek, położony niedaleko miejsca planowanej inwestycji, jest za mały i mało atrakcyjny dla zwiedzających. Obecna infrastruktura nie spełnia współczesnych wymagań funkcjonalnych i nie odpowiada ambicjom instytucji.
Długa historia projektu
Pierwsze studium wykonalności powstało w 2016 roku. W 2020 roku ogłoszono konkurs architektoniczny, który został przerwany, a w 2023 roku ruszył nowy. Do finału zakwalifikowano sześć zespołów, a w lutym tego roku zwyciężyła propozycja belgijskiego biura Bovenbouw Architectuur przy współpracy ze szwajcarskim Christ & Gantenbein. Projekt przedstawiono jako „architektoniczną wizytówkę” dzielnicy Zuid, jednak mimo zaawansowanych przygotowań inwestycja nie zostanie zrealizowana.
Uzasadnienie decyzji: budżet i kondycja instytucji
Minister Gennez wskazała dwa powody rezygnacji: trudną sytuację budżetową związaną z rosnącymi kosztami budowlanymi oraz problemy funkcjonalne samego muzeum, którego działalność oceniono jako „niewystarczająco silną”. Decyzję oparto na ewaluacji przeprowadzonej przez komisję oceniającą. „130 milionów euro to gigantyczna suma i ogromna odpowiedzialność. Musimy dbać o to, by pieniądze podatników były dobrze wydawane” – podkreśliła minister z partii Vooruit.
Według Gennez decyzja ta stwarza okazję do „gruntownego przemyślenia krajobrazu muzealnego we Flandrii” i jego podniesienia na wyższy poziom.
Redystrybucja środków: wsparcie dla innych instytucji
Zaoszczędzone środki pozostaną w sektorze kultury, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji z Antwerpii. W poniedziałek minister ma przedstawić szczegółowe plany reformy krajobrazu muzealnego. Dodatkowe wsparcie finansowe trafi m.in. do Królewskiego Muzeum Sztuk Pięknych (KMSKA), Opery w Antwerpii, a także na renowację teatru Bourla i modernizację obecnego budynku M HKA. Inwestycje obejmą również Królewskie Towarzystwo Zoologiczne Antwerpii (KMDA) i centrum konferencyjne Flanders Meeting & Convention Center.
Przyszłość M HKA i gwarancje zatrudnienia
Minister zapewnia, że M HKA nadal będzie odgrywać ważną rolę w flamandzkim krajobrazie muzealnym. Pracownicy muzeum mają zagwarantowane miejsca pracy, a instytucja pozostanie w obecnej lokalizacji, gdzie planowane są modernizacje finansowane ze środków pierwotnie przeznaczonych na nowy gmach.
Szerszy kontekst: wyzwania sektora kulturalnego
Decyzja wpisuje się w szerszy europejski trend ograniczania lub odkładania ambitnych projektów kulturalnych z powodu trudności finansowych. Jednocześnie rodzi pytania o kryteria oceny kondycji instytucji kultury i równowagę między inwestycjami infrastrukturalnymi a oszczędnościami budżetowymi. Ewaluacja M HKA może być precedensem dla oceny innych muzeów.
Reakcje i perspektywy
Anulowanie projektu może wywołać mieszane reakcje – od krytyki braku konsekwencji i zmarnowanych przygotowań, po poparcie dla bardziej sprawiedliwej redystrybucji środków między różne instytucje. Zapowiedziana reforma muzealnictwa we Flandrii będzie wymagała debaty z udziałem środowiska artystycznego, muzealników, architektów i społeczeństwa. Dla Antwerpii, miasta o silnych tradycjach artystycznych, przyszłość M HKA pozostaje kluczowa dla tożsamości kulturalnej i wizerunku regionu.
