Główna prokurator Prokuratury Europejskiej Laura Kövesi ostrzegła w czwartek w greckim porcie Pireus przed działalnością zorganizowanych sieci przestępczych, szczególnie chińskich, które prowadzą w Unii Europejskiej oszustwa celne i podatkowe (VAT) na skalę „przemysłową”. Jej słowa padły w kontekście największej w historii UE operacji zajęcia kontenerów, która unaoczniła rozmiary procederu wykorzystywania europejskich portów do masowych nadużyć finansowych.
„Jesteśmy zalewani przez organizacje przestępcze z krajów trzecich, zwłaszcza chińskie” – podkreśliła Kövesi. Dodała, że problem wykracza daleko poza tradycyjne wyobrażenie o przestępczości transgranicznej.
Oszustwa na skalę przemysłową
„Organizacje przestępcze doprowadziły oszustwa dotyczące VAT i ceł do poziomu przemysłowego” – zaznaczyła prokurator. „Myślicie, że tylko handel narkotykami jest brutalny? Już nie. Mamy do czynienia z bardzo niebezpiecznymi osobami, które planują morderstwa w związku z oszustwami podatkowymi i celnymi”.
Słowa Kövesi pokazują, jak bardzo zmienia się charakter przestępczości zorganizowanej w Europie. Dziś granice między klasyczną działalnością kryminalną a nadużyciami finansowymi coraz bardziej się zacierają, a oszustwa podatkowe przyciągają grupy wyjątkowo bezwzględne.
Operacja Calypso – rekordowe zatrzymanie
Prokuratura Europejska poinformowała we wrześniu o największym zajęciu kontenerów w historii Unii Europejskiej – w porcie Pireus przejęto towary o wartości co najmniej 250 mln euro. W ramach operacji „Calypso” zatrzymano sześć osób, w tym dwóch funkcjonariuszy celnych, oskarżonych o udział w oszustwach celnych i podatkowych dotyczących towarów sprowadzanych do UE przez największy port Grecji.
Zabezpieczono 2 435 kontenerów, głównie z rowerami elektrycznymi, tekstyliami i obuwiem. Według ustaleń proceder trwał co najmniej osiem lat i spowodował straty rzędu 350 mln euro z tytułu nieuiszczonych ceł oraz 450 mln euro w podatku VAT.
Korupcja fundamentem działalności
Sieci przestępcze „stworzyły ekosystem kryminalny wspierany przez korupcję funkcjonariuszy celnych i podatkowych, agentów celnych oraz pracowników banków” – powiedziała Kövesi. „Musimy odpowiedzieć na te masowe oszustwa. Jesteśmy tutaj, aby przywrócić kontrolę, odzyskać autorytet i zagwarantować porządek. Bo nie tylko Pireus jest zagrożony – dotyczy to wszystkich portów w Europie”.
Jej wypowiedź jasno wskazuje, że problem ma charakter systemowy i wymaga wspólnej, skoordynowanej odpowiedzi na poziomie całej Unii.
Pireus pod chińską banderą
Port w Pireusie jest w większości własnością chińskiego koncernu Cosco. Ten fakt nabiera dodatkowego znaczenia w kontekście ostrzeżeń prokurator o chińskich sieciach przestępczych. Choć nie ma dowodów na powiązania właściciela portu z wykrytymi nadużyciami, geograficzna bliskość Grecji do azjatyckich szlaków handlowych oraz struktura własności głównego portu wjazdowego do UE stwarzają szczególnie wrażliwy kontekst operacyjny.
Rola Prokuratury Europejskiej
Prokuratura Europejska, powołana w czerwcu 2021 roku, zajmuje się ściganiem przestępstw godzących w interesy finansowe Unii, w tym transgranicznych oszustw podatkowych i celnych. Operacja „Calypso” stanowi przykład rosnącego znaczenia wspólnych działań przeciwko przestępczości gospodarczej w Europie i może wyznaczać kierunek przyszłych inicjatyw.
Szerszy kontekst geopolityczny
Ostrzeżenia Kövesi wpisują się w debatę o ochronie europejskich portów i infrastruktury krytycznej. Eksperci od lat wskazują na ryzyko związane z masowym przepływem towarów przez porty, szczególnie w kontekście rosnącej obecności chińskich inwestycji w infrastrukturę Europy.
Problem ma więc wymiar nie tylko kryminalny, lecz także gospodarczy i strategiczny – dotyczy bezpieczeństwa ekonomicznego Unii, uczciwej konkurencji i suwerenności w zakresie kontroli przepływów handlowych. Skuteczna walka z tym zjawiskiem wymaga wzmocnienia mechanizmów kontroli, ale także refleksji nad słabościami europejskiego systemu celnego i podatkowego.
