Ponad 6700 mieszkańców Brukseli dołączyło już do platformy Wake-Up Clean-Up, uruchomionej rok temu przez agencję Bruxelles-Propreté. Regionalna służba odpowiedzialna za czystość miasta wyraziła zadowolenie z tak dużego zainteresowania i apeluje do szkół, stowarzyszeń oraz przedsiębiorstw o włączenie się w działania na rzecz czystej przestrzeni publicznej.
Do inicjatywy Wake-Up Clean-Up można przystąpić na kilka sposobów. Mieszkańcy mogą pojedynczo lub w małych grupach spontanicznie zaopatrzyć się w kamizelkę, rękawice, szczypce i worki na śmieci, by posprzątać teren zaśmiecony odpadami. Sprzęt jest dostępny do wypożyczenia w Bruxelles-Propreté, a zebrane śmieci pozostawia się w wyznaczonym miejscu uzgodnionym z zespołami agencji. W ciągu roku odnotowano blisko 200 takich obywatelskich akcji.
Program ambasadorów czystości
Oprócz jednorazowych interwencji mieszkańcy mogą zostać ambasadorami czystości – angażując się regularnie i promując w swoim otoczeniu troskę o środowisko. W takim przypadku zestaw do sprzątania otrzymuje się bezpłatnie. Od września 2024 roku ponad 700 osób zarejestrowało się jako ambasadorzy, zobowiązując się do systematycznego zbierania odpadów.
Zaangażowanie instytucji i organizacji
Obecnie Bruxelles-Propreté stara się przyciągnąć również uczestników zbiorowych. Szkoły, stowarzyszenia czy przedsiębiorstwa mogą objąć patronatem wybrane obszary i otrzymują potrzebną liczbę zestawów do sprzątania. Zobowiązują się w zamian do organizowania co najmniej trzech akcji Clean-Up rocznie. Pierwsze wydarzenie odbywa się z udziałem zespołu agencji, który wspiera organizatorów.
Kontekst wyzwań związanych z czystością stolicy
Wake-Up Clean-Up odpowiada na długoletni problem utrzymania czystości w Brukseli. Stolica Belgii od lat zmaga się z dzikimi wysypiskami, zwłaszcza w gęsto zaludnionych dzielnicach i na obszarach o dużym natężeniu ruchu pieszego. Trudności wynikają m.in. z wielokulturowego charakteru miasta, wysokiej gęstości zaludnienia oraz złożoności administracyjnej.
Włączanie mieszkańców do działań na rzecz czystości ma podwójny efekt – poprawia wygląd miasta i buduje poczucie odpowiedzialności za wspólną przestrzeń.
Różnorodne formy partycypacji społecznej
Program został zaprojektowany tak, aby każdy mógł znaleźć odpowiadającą mu formę zaangażowania. Osoby preferujące okazjonalną aktywność mogą wziąć udział w jednorazowych akcjach, podczas gdy ambasadorzy tworzą trzon regularnych działań. Instytucje natomiast zapewniają inicjatywie trwałość i większy zasięg.
Szkoły mogą łączyć sprzątanie z edukacją ekologiczną, firmy realizować cele z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu, a organizacje pozarządowe wzmacniać więzi w lokalnych społecznościach.
Perspektywy rozwoju inicjatywy
Ponad 6700 wolontariuszy i 200 przeprowadzonych akcji w ciągu roku to dowód rosnącego zainteresowania problematyką czystości miejskiej. Bruxelles-Propreté podkreśla jednak, że przyszłość programu wymaga wzmocnienia systematycznych działań instytucjonalnych.
Kluczowe będzie utrzymanie motywacji wolontariuszy poprzez widoczne efekty i docenianie ich wysiłku, sprawna logistyka (dostęp do sprzętu i odbiór odpadów) oraz stała promocja programu, aby docierał do nowych grup mieszkańców.
Szerszy wymiar edukacyjny
Wake-Up Clean-Up to nie tylko sprzątanie, ale także edukacja. Uczestnicy lepiej rozumieją skalę problemu odpadów i konsekwencje nieodpowiedzialnych zachowań. Bezpośredni kontakt z zanieczyszczeniami często zmienia nawyki zarówno wolontariuszy, jak i ich otoczenia.
Szczególnie cenne jest zaangażowanie szkół – młodzież rozwija świadomość ekologiczną i obywatelską, co może przynieść długofalowe korzyści społeczne.
Wyzwania i ograniczenia modelu wolontariackiego
Mimo sukcesu inicjatywy, model oparty na wolontariacie ma swoje ograniczenia. Nie zastąpi profesjonalnych służb dysponujących specjalistycznym sprzętem i wiedzą techniczną. Wolontariusze koncentrują się na powierzchownym sprzątaniu, podczas gdy wiele problemów wymaga interwencji specjalistów.
Istotne jest również zapewnienie bezpieczeństwa – odpowiedniego wyposażenia ochronnego, instruktażu oraz jasnych zasad odpowiedzialności prawnej.
Dla polskiej społeczności w Brukseli program Wake-Up Clean-Up może być okazją do aktywnego udziału w życiu miasta, integracji z lokalną społecznością i praktycznej nauki języka. Akcje sprzątania to także sposób na poznawanie nowych osób i lepsze zrozumienie różnorodnych dzielnic stolicy.
