W ciągu czterech lat od wprowadzenia reformy zdrowia psychicznego 537 154 osoby skorzystały z usług zrzeszonych psychologów lub specjalistów terapii pedagogicznej. Dane ogłoszone w środę przez ministra zdrowia Franka Vandenbroucke’a (Vooruit) z okazji dziesięciu dni zdrowia psychicznego pokazują skalę wykorzystania nowego systemu wsparcia psychologicznego, uruchomionego we wrześniu 2021 r.
Frank Vandenbroucke zainicjował reformę w 2021 r., aby obniżyć bariery finansowe i organizacyjne w dostępie do specjalistycznej pomocy. Dzięki niej osoby potrzebujące wsparcia mogą korzystać z usług zrzeszonego psychologa lub specjalistów terapii pedagogicznej po znacznie niższych kosztach niż w prywatnych praktykach poza systemem zrzeszenia.
Model organizacji i dostępności usług
System umożliwia odbywanie konsultacji w różnych miejscach dostosowanych do potrzeb pacjentów. Oprócz prywatnych gabinetów, psycholodzy i pedagodzy przyjmują także w przychodniach lekarzy pierwszego kontaktu, szkołach, ośrodkach pomocy społecznej CPAS/OCMW oraz zakładach karnych. Celem jest maksymalne ułatwienie dostępu do pomocy poprzez zbliżenie jej do codziennego środowiska życia pacjentów.
Pierwsza sesja jest bezpłatna i pozwala na ocenę potrzeb bez obciążenia finansowego. Kolejne konsultacje dla dorosłych kosztują maksymalnie 11 euro. Jeszcze korzystniejsze warunki przewidziano dla osób młodszych – wszyscy poniżej 24. roku życia korzystają z usług całkowicie bezpłatnie.
Struktura beneficjentów systemu
Z programu skorzystało dotychczas 537 154 mieszkańców Belgii, w tym 213 740 dzieci i młodzieży. Oznacza to, że niemal 40 procent beneficjentów stanowią osoby młode. Dane te pokazują nie tylko skalę zapotrzebowania na wsparcie psychologiczne w tej grupie wiekowej, lecz także skuteczność programu w docieraniu do młodszych pokoleń.
Minister zdrowia ocenił te wskaźniki pozytywnie. – Celem było uczynienie dostępu do opieki psychologicznej jak najprostszym. Dziś widzimy, że poczyniono znaczące postępy. Ludzie znajdują drogę do wsparcia, które staje się coraz bardziej lokalne i bliskie codziennemu życiu dorosłych, dzieci i młodzieży – powiedział Vandenbroucke.
Kontekst reformy i wyzwania systemu opieki psychologicznej
Reforma z 2021 r. odpowiadała na długo zgłaszane postulaty dotyczące demokratyzacji dostępu do opieki psychologicznej w Belgii. Wcześniej znaczna część społeczeństwa rezygnowała z pomocy specjalistów z powodu wysokich kosztów, co prowadziło do pogłębiania problemów zdrowotnych i generowało większe wydatki dla systemu opieki w przyszłości.
Pandemia COVID-19 dodatkowo uwidoczniła deficyty w dostępności wsparcia psychologicznego i zwiększyła zapotrzebowanie na tego rodzaju usługi. Izolacja społeczna, niepewność finansowa i ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu przyczyniły się do wzrostu problemów ze zdrowiem psychicznym, szczególnie wśród młodzieży.
Konwencjonowani psycholodzy pierwszego kontaktu stanowią element szerszej strategii zdrowia publicznego, która stawia na profilaktykę i wczesną interwencję. Łatwy dostęp do pierwszych konsultacji umożliwia wczesne rozpoznanie problemów, zanim przerodzą się one w poważniejsze zaburzenia wymagające długotrwałego leczenia.
Perspektywy rozwoju i pytania o zrównoważoność
Mimo pozytywnych wyników program stoi przed wyzwaniami związanymi z długoterminową stabilnością finansową i równym rozmieszczeniem specjalistów na terenie całego kraju. Dyskutowane są kwestie wynagrodzeń psychologów w systemie konwencji, czasu oczekiwania na wizytę w poszczególnych regionach oraz integracji z innymi elementami opieki zdrowotnej.
Wzrost liczby pacjentów rodzi także pytania o jakość usług i skuteczność terapii. Utrzymanie wysokiego standardu wsparcia wymaga systematycznej ewaluacji oraz ewentualnych zmian organizacyjnych, aby konwencjonowana opieka psychologiczna była nie tylko dostępna, ale i realnie pomagała w rozwiązywaniu problemów zdrowia psychicznego.
