Najnowsze badania Sciensano ujawniają niepokojące trendy w strukturze przedwczesnej śmiertelności w kraju. Dane z 2022 roku wskazują na znaczące różnice między płciami oraz alarmujący wzrost zachorowań na raka płuc wśród kobiet.
Dominacja nowotworów w strukturze przedwczesnych zgonów
Rak płuc stanowił w 2022 roku główną przyczynę przedwczesnej śmiertelności w Belgii, zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Sciensano definiuje przedwczesny zgon jako śmierć przed ukończeniem 75. roku życia, co pozwala precyzyjnie ocenić wpływ chorób na populację w wieku produkcyjnym.
Analiza wskazuje, że nowotwory złośliwe, z rakiem płuc na czele, dominują w statystykach. Na kolejnych miejscach znalazły się choroby wieńcowe serca i samobójstwa u mężczyzn oraz rak piersi i przewlekła obturacyjna choroba płuc u kobiet.
Różnice w analizie według utraconych lat życia
Wskaźnik utraconych potencjalnych lat życia pokazuje inną hierarchię przyczyn zgonów, kładąc większy nacisk na zgony w młodszym wieku.
U mężczyzn najwięcej lat życia odbierają samobójstwa, wyprzedzając raka płuc i choroby serca. W przypadku kobiet pierwsze miejsce zajmuje rak piersi, następnie samobójstwa i rak płuc. Wypadki drogowe znalazły się na piątej pozycji wśród mężczyzn.
Dramatyczna ewolucja raka płuc u kobiet
Długoterminowe dane ujawniają szczególnie niepokojący trend dotyczący kobiet. Podczas gdy między 2012 a 2022 rokiem śmiertelność mężczyzn z powodu raka płuc spadła o 36%, u kobiet w latach 2000–2015 wzrosła aż o 60%.
Choć po 2015 roku trend się ustabilizował, konsekwencje wcześniejszego wzrostu są wyraźne – rak płuc przesunął się z czwartej pozycji w 2000 roku na pierwszą obecnie, wyprzedzając nawet raka piersi.
Kontekst społeczny i behawioralny
Zmiany te odzwierciedlają ewolucję nawyków społecznych i zdrowotnych. Wzrost zachorowań u kobiet wiąże się ze zmianą wzorców palenia, które u kobiet rozpowszechniły się później niż u mężczyzn.
Spadek zachorowalności wśród mężczyzn wskazuje na skuteczność kampanii antytytoniowych i wzrost świadomości zdrowotnej. Stabilizacja wskaźników u kobiet po 2015 roku może sugerować początek pozytywnych zmian również w tej grupie.
Wyzwania dla zdrowia publicznego
Wysoka pozycja samobójstw w statystykach podkreśla konieczność wzmocnienia działań w obszarze zdrowia psychicznego. Znaczący udział wypadków drogowych wśród mężczyzn wskazuje na potrzebę intensyfikacji działań w zakresie bezpieczeństwa ruchu.
Polityka zdrowotna powinna uwzględniać różnice między płciami i grupami wiekowymi, koncentrując się zarówno na czynnikach medycznych, jak i społecznych oraz behawioralnych.
Perspektywy i działania prewencyjne
Pozytywnym sygnałem jest stabilizacja lub spadek większości przyczyn przedwczesnych zgonów. Wskazuje to na skuteczność dotychczasowych działań profilaktycznych oraz postęp w diagnostyce i leczeniu.
Kluczowe kierunki na przyszłość to: dalsze kampanie antytytoniowe (szczególnie wśród kobiet), rozwój programów profilaktyki zdrowia psychicznego, inwestycje w systemy wczesnego wykrywania nowotworów oraz poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.
