Po emisji w niedzielę 14 września reportażu śledczego RTL info w głównym wydaniu wiadomości, szeroką dyskusję wywołała kwestia szybkiego zwalniania podejrzanych zatrzymanych za handel narkotykami. Choć materiał pokazał liczne zatrzymania, wielu podejrzanych zostało niemal natychmiast zwolnionych, co spotkało się z niezrozumieniem wśród funkcjonariuszy policji.
Brak miejsc w ośrodkach dla nieletnich
Denis Goeman, sędzia Sądu Pierwszej Instancji w Brukseli, wyjaśnił mechanizmy stojące za tymi decyzjami. W przypadku trzynastolatka zatrzymanego za handel narkotykami i od razu zwolnionego, sędzia wskazał na chroniczny brak miejsc w Publicznych Instytucjach Ochrony Młodzieży (IPPJ).
„To odzwierciedla problem, na który sądy zwracają uwagę od wielu miesięcy” – podkreśla Goeman. Ośrodki zamknięte dla młodych sprawców poważnych czynów – od handlu narkotykami po rozboje i gwałty – są przepełnione. „Sędzia ds. młodzieży bywa zmuszony odesłać dziecko do domu, nawet jeśli dopuściło się bardzo poważnych czynów, bo po prostu nie ma wolnych miejsc” – dodaje.
Obecnie około 100 nieletnich znajduje się na liście oczekujących na umieszczenie w IPPJ, co dobrze obrazuje skalę problemu.
Kryteria aresztu tymczasowego i przepełnione więzienia
W innym przypadku podejrzany został zwolniony już po kilku godzinach. Goeman przypomniał, że zastosowanie tymczasowego aresztowania wymaga spełnienia rygorystycznych przesłanek. „Trzeba odpowiedzieć na pytanie, czy dla bezpieczeństwa publicznego istnieje absolutna konieczność izolacji danej osoby” – tłumaczy.
Dodatkowym problemem jest przepełnienie więzień – w Belgii przebywa około 3000 osadzonych ponad oficjalną pojemność zakładów karnych. Ta sytuacja ogranicza możliwości stosowania izolacji i zmusza sądy do poszukiwania innych rozwiązań.
Zwolnienie nie oznacza bezkarności
Sędzia zwrócił uwagę, że decyzja o zwolnieniu nie jest równoznaczna z brakiem sankcji. „To, że dana osoba opuszcza areszt po zatrzymaniu, nie oznacza, że uniknie kary. W ciągu miesiąca wielu oskarżonych o handel narkotykami zostaje skazanych – na prace społeczne czy nawet na więzienie” – zaznacza Goeman.
Wielowymiarowe wyzwania wymiaru sprawiedliwości
Sytuacja pokazana w reportażu odzwierciedla złożone problemy belgijskiego systemu wymiaru sprawiedliwości. Sędziowie muszą równoważyć ochronę społeczeństwa z ograniczeniami prawnymi i brakiem odpowiedniej infrastruktury.
Dotyczy to zarówno kwestii prawnych, jak i społecznych czy resocjalizacyjnych. Brak miejsc w ośrodkach dla młodzieży sprzyja dalszej marginalizacji nieletnich sprawców, a przepełnione więzienia zmniejszają skuteczność sankcji wobec dorosłych.
Potrzeba reform systemowych
Uwagi sędziego Goemana wskazują na konieczność gruntownej reformy – od zwiększenia pojemności zakładów penitencjarnych i resocjalizacyjnych po rozwój alternatywnych form karania.
Frustracja policjantów, którzy widzą, jak zatrzymane przez nich osoby szybko odzyskują wolność, ujawnia napięcia między różnymi elementami systemu sprawiedliwości i podważa społeczne zaufanie do walki z handlem narkotykami.
Eksperci podkreślają, że potrzebne jest wieloaspektowe podejście łączące troskę o bezpieczeństwo publiczne z poszanowaniem praworządności oraz skuteczną resocjalizacją – zwłaszcza w przypadku nieletnich.
