Federalny minister finansów Jan Jambon (N-VA) zaprezentował plan walki z tzw. grensshoppingiem, czyli masowymi wyjazdami mieszkańców Belgii na zakupy do państw sąsiednich. Strategia zakłada obniżenie akcyzy na wybrane produkty, aby zwiększyć konkurencyjność krajowego handlu detalicznego.
Mechanizm i uzasadnienie reformy
„Akcyzy u nas są tak wysokie, że produkty są tańsze w krajach sąsiadujących” – wyjaśnił Jambon w rozmowie z VTM Nieuws, powołując się na raporty Obserwatorium Cen. Rzecznik ministra potwierdził, że różnice cenowe są wyraźne i szczególnie odczuwalne dla mieszkańców regionów przygranicznych, którzy regularnie robią zakupy w takich sieciach jak francuski Auchan.
Paradoks fiskalny – niższe podatki, wyższe wpływy
Plan Jambona opiera się na koncepcji krzywej Laffera, zgodnie z którą obniżenie części podatków może zwiększyć ogólne dochody budżetowe. „Obniżając akcyzę, można faktycznie podnieść dochody” – argumentował minister. Niższe ceny miałyby przyciągnąć klientów z powrotem do belgijskich sklepów, co przełoży się na wyższe wpływy z VAT i podatków dochodowych od detalistów.
Zapisy umowy koalicyjnej
Umowa rządu De Wevera przewiduje już konkretne ulgi:
- zniesienie akcyzy na napoje zerowe, herbatę i kawę,
- likwidację opłaty opakowaniowej dla opakowań wielorazowych,
- obniżenie opłaty opakowaniowej na wodę,
- redukcję podatków opakowaniowych dla produktów droższych niż w krajach sąsiadujących.
Dodatkowo rząd federalny zapowiedział analizę innych akcyz, które mogłyby zostać obniżone, by ograniczyć zakupy transgraniczne.
Opór polityczny i kwestie zdrowotne
Największe straty z powodu grensshoppingu zgłasza sektor alkoholowy. Jednak obniżka akcyzy na alkohol może spotkać się z silnym sprzeciwem ze względu na względy zdrowia publicznego. W Belgii obowiązuje też podatek cukrowy na napoje słodzone oraz wysokie akcyzy na mocne alkohole.
N-VA nie zajmuje na razie jednoznacznego stanowiska, by nie blokować rozmów budżetowych. Rzecznik partii przyznał jednak, że zarówno akcyzy na alkohol, jak i podatek cukrowy „trafią na stół negocjacyjny”.
Kontekst fiskalny i ograniczenia
„Belgia to najciężej opodatkowany kraj OECD. Przestrzeń do nakładania kolejnych podatków jest bardzo ograniczona” – zaznaczył Jambon. Minister zapowiedział, że jego działania będą miały charakter przede wszystkim reform strukturalnych, zgodnie z zasadą, że dwie trzecie wysiłków fiskalnych rządu ma być realizowane w ten sposób.
Perspektywy i wyzwania
Skuteczność strategii będzie zależeć od precyzyjnych kalkulacji oraz kompromisu politycznego w trakcie nadchodzących rozmów budżetowych, które premier Bart De Wever określił już jako „podjazd poza kategorią”. Ważnym czynnikiem będą również reakcje sąsiednich państw i ogólne trendy w handlu transgranicznym na rynku europejskim.
