Belgijskie centrale związkowe, wspólnie z Belgijską Siecią Walki z Ubóstwem, wniosły we wtorek skargę do Rady Stanu, sprzeciwiając się decyzji rządu Arizona o zawieszeniu mechanizmu dostosowywania najstarszych emerytur do poziomu dobrobytu. Argumentują, że przewidziana w prawie coroczna waloryzacja o 2 procent dla emerytur i rent inwalidzkich wypłacanych od co najmniej pięciu lub piętnastu lat ma umocowanie ustawowe i nie może zostać jednostronnie zawieszona.
Sporny mechanizm i podstawa prawna
Decyzja dotyczy mechanizmu ustanowionego rozporządzeniem królewskim z 2007 roku, które przewiduje automatyczny wzrost świadczeń o 2 proc. co 1 września dla emerytur i rent pobieranych od pięciu lub piętnastu lat. W 2009 roku wprowadzono dodatkowo tzw. kopertę dobrobytu, czyli dostosowanie najniższych świadczeń do ewolucji poziomu życia, niezależnie od standardowej indeksacji. Rząd federalny uzasadnia zawieszenie waloryzacji powielaniem efektu ekonomicznego, powołując się na istnienie obu mechanizmów.
Związki zawodowe odrzucają tę argumentację, wskazując, że mechanizmy mają różny charakter i zakres. Podkreślają, że brak waloryzacji uderzy w około milion emerytów pobierających świadczenia od co najmniej pięciu lat oraz ponad 600 tysięcy osób z emeryturą od minimum piętnastu lat. Zawieszenie dotyczy także świadczeń inwalidzkich, które zgodnie z prawem również powinny zostać podniesione po pięciu i piętnastu latach niezdolności do pracy.
Wymiar finansowy i oszczędności budżetowe
Decyzja rządu Arizona wpisuje się w strategię konsolidacji fiskalnej. Szacowane oszczędności wyniosą 380 milionów euro do 2030 roku. Władze argumentują, że presja demograficzna i rosnące koszty świadczeń społecznych wymagają takich działań. Strona społeczna odpowiada jednak, że oszczędności realizowane są kosztem najsłabszych grup, najbardziej narażonych na inflację i spadek siły nabywczej.
Spór prawny przed Radą Stanu
Skarga dotyczy rozporządzenia królewskiego z 4 września opublikowanego w Monitorze Belgijskim. Związki i organizacje społeczne wniosły o jego unieważnienie i przywrócenie przewidzianej waloryzacji od 1 września. Podstawą argumentacji jest zasada podziału władz: rząd nie może zawieszać przepisów ustawowych za pomocą rozporządzenia bez wyraźnego upoważnienia legislacyjnego.
Szerszy kontekst systemowy
Sprawa uwidacznia napięcie między wymogami budżetowymi a prawami nabytymi emerytów i konstytucyjnymi gwarancjami ochrony osób starszych. Związki zawodowe ostrzegają, że decyzja może stworzyć precedens dla dalszych ograniczeń w systemie zabezpieczenia społecznego, obniżając poziom ochrony socjalnej najstarszych obywateli.
Orzeczenie Rady Stanu będzie miało znaczenie nie tylko dla obecnych emerytów i osób pobierających renty, ale również dla przyszłego kształtu belgijskiej polityki społecznej w obliczu wyzwań demograficznych i presji budżetowej.
