W 2024 roku przedsiębiorstwa międzygminne odpowiedzialne za gospodarowanie odpadami komunalnymi w Walonii osiągnęły zróżnicowane wyniki w zakresie poprawy systemu segregacji. Analiza raportów siedmiu głównych podmiotów pokazuje pozytywne tendencje w ograniczaniu odpadów zmieszanych, ale jednocześnie uwidacznia znaczące różnice regionalne w skuteczności wdrażanych rozwiązań.
Całkowita produkcja odpadów nadal wysoka
Łączna ilość odpadów komunalnych przypadająca na mieszkańca – obejmująca odbiór selektywny, punkty dobrowolnego składowania oraz centra recyklingu – w większości regionów nie uległa wyraźnej poprawie. Wskaźniki wahają się od 440 do 610 kg na osobę rocznie, a w niektórych przedsiębiorstwach międzygminnych nawet wzrosły. Wyjątkiem jest InBW w Brabancji Walońskiej, gdzie odnotowano spadek całkowitej produkcji odpadów.
Przedsiębiorstwa zarządzające odpadami wskazują, że na wzrost wolumenu wpłynęły warunki pogodowe – ciepła i wilgotna aura sprzyjała szybkiemu przyrostowi roślinności, co zwiększyło ilość odpadów zielonych przekazywanych do recyklingu.
Nierówności w redukcji odpadów zmieszanych
Dane dotyczące odpadów zmieszanych, kierowanych głównie do spalania z odzyskiem energii, pokazują ogólną poprawę – pięć z siedmiu przedsiębiorstw międzygminnych zmniejszyło ich ilość, a dwa utrzymały stabilny poziom.
Najlepsze wyniki odnotowano w Brabancji Walońskiej, regionie Namur i w prowincji Luksemburg, gdzie poziom spadł poniżej 100 kg odpadów zmieszanych na mieszkańca rocznie. Znacznie gorzej wypadają Centre-Borinage (146 kg) i Charleroi (prawie 150 kg).
Czynniki wpływające na skuteczność segregacji
Laurent Dupont, przewodniczący Copidec, podkreśla, że na różnice wpływa m.in. gęstość zaludnienia. W obszarach miejskich ograniczona przestrzeń utrudnia selekcję odpadów, a miasta jako centra aktywności w naturalny sposób generują ich więcej. Przykładem jest Charleroi, gdzie samo miasto stanowi ponad połowę populacji obsługiwanej przez przedsiębiorstwo Tibi.
Na obszarach wiejskich łatwiej o kompostowanie odpadów organicznych i przechowywanie przedmiotów przeznaczonych do recyklingu, co poprawia wyniki selekcji.
Taryfikacja motywacyjna i jej efekty
Systemy pobierania opłat odgrywają kluczową rolę. Przedsiębiorstwa takie jak BEP i Intradel, które wdrożyły kontenery z elektronicznymi czipami zamiast płatnych worków, osiągają lepsze rezultaty. Opłata naliczana na podstawie masy odpadów zmieszanych skutecznie motywuje mieszkańców do dokładniejszej segregacji.
BEP porównał wyniki 30 gmin korzystających z kontenerów i 9 gmin stosujących system workowy. W pierwszej grupie średnia wyniosła 79,8 kg odpadów zmieszanych na osobę i 40,23 kg bioodpadów, w drugiej – odpowiednio 127,26 kg i 10,2 kg.
Selektywna zbiórka bioodpadów – klucz do sukcesu
Najważniejszym czynnikiem okazuje się selektywna zbiórka bioodpadów. Idelux, pionier tego rozwiązania od 2005 roku, uzyskał najlepszy wynik – jedynie 77 kg odpadów zmieszanych na mieszkańca.
InBW i Ipalle, które intensyfikowały działania w 2024 roku, zmniejszyły ilość odpadów zmieszanych odpowiednio o 13,3% i 11,6%, podwajając jednocześnie ilość zbieranych bioodpadów.
Zmiany w częstotliwości odbioru
InBW ograniczył odbiór odpadów zmieszanych w 24 z 26 gmin – z raz w tygodniu do raz na dwa tygodnie. Podobne rozwiązanie zastosował Ipalle, rozbudowując dodatkowo sieć punktów dobrowolnego składowania w formie kontenerów naziemnych i podziemnych.
Z kolei Hygea, która nie zakończyła jeszcze wdrażania systemu selektywnej zbiórki bioodpadów we wszystkich gminach, spodziewa się poprawy dopiero w 2025 roku.
Wpływ rozszerzenia systemu niebieskich worków
Od 2019 roku poszerzono katalog odpadów plastikowych trafiających do niebieskich worków PMC. W 2024 roku wszystkie przedsiębiorstwa międzygminne odnotowały wzrost ilości zbieranych opakowań, a w niektórych regionach – jak Centre-Borinage i Brabancja Walońska – wzrost ten miał charakter dwucyfrowy.
