Belgijskie służby zdrowia poinformowały o przełomowych rezultatach w walce z wirusem RSV dzięki zastosowaniu nowoczesnej terapii prewencyjnej. Z danych Sciensano, opracowanych we współpracy z 34 szpitalami, wynika, że w sezonie 2024–2025 przeciwciała monoklonalne pozwoliły uniknąć ponad 4000 hospitalizacji niemowląt. To pierwsza pełna kampania, podczas której metoda ta została szeroko wykorzystana w Belgii.
RSV jest jednym z najgroźniejszych wirusów układu oddechowego u niemowląt – jego współczynnik reprodukcji sięga 4,5, przewyższając ten notowany w przypadku grypy. Jak wyjaśnia pediatra Marc Raes ze szpitala Jessa w Hasselt, wirus atakuje górne i dolne drogi oddechowe, prowadząc od zwykłego kataru po ciężkie zapalenia oskrzeli i płuc. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a patogen potrafi przetrwać kilka godzin na powierzchniach i do 20 minut na dłoniach.
Najbardziej zagrożone są noworodki i dzieci poniżej pierwszego roku życia oraz maluchy do drugiego roku z chorobami towarzyszącymi, takimi jak mukowiscydoza, wady serca czy zespół Downa. Dotychczas jedyną formą profilaktyki były środki higieny, a leczenie ograniczało się do nawodnienia i podawania tlenu w szpitalu. Standardowe terapie farmakologiczne, w tym sterydy, rozszerzacze oskrzeli czy Ribavirin, nie przynosiły efektów w przypadku RSV.
Podwójna strategia profilaktyczna zmienia oblicze pediatrii
Nowe podejście obejmuje dwie uzupełniające się strategie. Pierwsza to szczepienie matek między 28. a 36. tygodniem ciąży, które zapewnia dziecku ochronę dzięki przeniesieniu przeciwciał przez łożysko. Jak podaje The Lancet, skuteczność tej metody wynosi 58 procent, a przy podaniu szczepienia co najmniej 15 dni przed porodem rośnie do 72 procent. Ochrona utrzymuje się przez pół roku po narodzinach.
Drugą metodą jest bezpośrednie podanie przeciwciał monoklonalnych niemowlęciu – zaraz po urodzeniu w sezonie RSV lub tuż przed jego rozpoczęciem. Według profesora Davida Tuerlinckxa z CHU/UCL Dinant, opcja ta jest szczególnie istotna dla dzieci wysokiego ryzyka podczas drugiego sezonu ekspozycji na wirusa.
Największe nadzieje budzi preparat Nirsevimab (Beyfortus). Jego skuteczność monitorowano podczas pierwszego sezonu stosowania w Belgii. Profesor Sophie Blumental ze szpitala Delta w Brukseli informuje o 85,63-procentowej ochronie przed hospitalizacją, zgodnej z obserwacjami w krajach sąsiednich. Analiza wskazuje, że dzięki tej terapii udało się uniknąć 35–45 procent hospitalizacji dzieci poniżej piątego roku życia.
Wyzwania wdrożeniowe i przyszłe perspektywy
Pomimo obiecujących wyników, w pierwszym sezonie immunizacją objęto około 62 procent dzieci poniżej roku życia. Opóźnione rozpoczęcie kampanii i brak refundacji do stycznia ograniczyły jej zasięg. Wpływ miały też obawy rodziców i niewystarczająca kampania informacyjna.
Utworzona krajowa platforma prewencji RSV, obejmująca Sciensano, KCE, pediatrów i lekarzy rodzinnych, ma poprawić te wskaźniki. Modelowanie epidemiologiczne pokazuje, że 100-procentowe pokrycie mogłoby dodatkowo zmniejszyć liczbę hospitalizacji o jedną czwartą, odciążając przepełnione oddziały pediatryczne.
Najwyższa Rada Zdrowia zaleca uniwersalną immunizację noworodków, pozostawiając wybór między szczepieniem matek a podaniem przeciwciał dzieciom. Królewskie Kolegium Ginekologów i Położników preferuje jednak drugą metodę, wskazując na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa szczepień u kobiet w ciążach wysokiego ryzyka. Lekarze rodzinni otrzymają specjalne szkolenia z zakresu podawania przeciwciał i prowadzenia rozmów z rodzicami, aby rozwiać obawy co do bezpieczeństwa – dotychczas profil działań niepożądanych okazał się minimalny.
