Sąd w Londynie wydał przełomowy wyrok przeciwko Igorowi Kołomojskiemu, jednemu z najbogatszych oligarchów Ukrainy, uznając go za odpowiedzialnego za defraudację blisko 1,9 miliarda funtów (około 2,2 miliarda euro) z PrivatBanku – największej instytucji finansowej Ukrainy. Orzeczenie kończy wieloletnie postępowanie dotyczące jednego z największych skandali finansowych w historii tego kraju.
Jak działał mechanizm defraudacji
Sąd ustalił, że Kołomojski oraz jego były wspólnik Giennadij Bogoljubow stworzyli złożony system wyprowadzania pieniędzy z banku poprzez fikcyjne kredyty udzielane firmom, które sami kontrolowali. Część tych firm działała na terenie Wielkiej Brytanii, co umożliwiło objęcie sprawy jurysdykcją brytyjskiego sądu.
Sędzia jednoznacznie odrzucił linię obrony, według której oligarchowie nie uczestniczyli w bezpośrednim podejmowaniu decyzji kredytowych. Uznano, że udzielane pożyczki nie miały żadnego uzasadnienia biznesowego i służyły wyłącznie wyprowadzeniu pieniędzy z banku. System działał przez lata, stopniowo doprowadzając do finansowego osłabienia kluczowej dla Ukrainy instytucji.
Skutki dla Ukrainy i znaczenie polityczne
PrivatBank – przed nacjonalizacją obsługujący około jednej trzeciej ukraińskich depozytów – został przejęty przez państwo w grudniu 2016 roku, by zapobiec jego upadkowi i potencjalnej katastrofie całego sektora bankowego. Nacjonalizacja była częścią szeroko zakrojonych reform finansowych, wspieranych przez międzynarodowe instytucje.
Premier Ukrainy Julia Swiridenko określiła wyrok jako ważne zwycięstwo ukraińskiego państwa i dowód na słuszność działań podejmowanych przeciwko patologiom epoki oligarchicznej.
Polityczne tło sprawy
Kołomojski odegrał istotną rolę w karierze prezydenta Wołodymyra Zełenskiego – jako właściciel stacji telewizyjnej, która promowała jego program satyryczny. W 2019 roku aktywnie wspierał jego kampanię prezydencką.
Z czasem jednak relacje uległy ochłodzeniu. Pod naciskiem zachodnich partnerów Zełenski zdystansował się od oligarchy, a Kołomojski – niegdyś wpływowy gubernator obwodu dniepropietrowskiego – stracił znaczną część swojej władzy i wpływów.
Międzynarodowe działania wobec Kołomojskiego
Sprawa ma charakter transgraniczny. Oprócz brytyjskiego postępowania, Kołomojski został pozbawiony obywatelstwa ukraińskiego, a jego wspólnik Bogoljubow – obywatel Wielkiej Brytanii – został objęty brytyjskim procesem cywilnym. Już w 2017 roku sąd w Londynie zdecydował o zamrożeniu aktywów Kołomojskiego w wysokości przekraczającej 2 miliardy euro.
Dodatkowo Stany Zjednoczone nałożyły na niego sankcje za działania korupcyjne. We wrześniu 2023 roku został zatrzymany na Ukrainie pod zarzutem defraudacji funduszy, co oznacza, że oprócz postępowania cywilnego, grozi mu również odpowiedzialność karna.
Czy Ukraina odzyska środki?
Wysokość odszkodowań, które mają zostać wypłacone przez Kołomojskiego i Bogoljubowa, zostanie ustalona na dalszym etapie postępowania. PrivatBank już teraz szacuje, że kwota powinna przekroczyć 1,7 miliarda dolarów – bez uwzględnienia odsetek. W razie braku porozumienia stron, decyzję podejmie sąd.
Wyrok to ważny krok w walce z oligarchicznymi nadużyciami i może znacząco zwiększyć zaufanie międzynarodowych inwestorów do ukraińskiego sektora bankowego. Sukces w tej sprawie może przyspieszyć integrację gospodarczą Ukrainy z Zachodem i wzmocnić jej pozycję jako państwa prawa.
