Tło historyczne i znaczenie 21 lipca
Święto Narodowe Belgii przypada co roku 21 lipca – to data głęboko zakorzeniona w historii państwa. Właśnie tego dnia w 1831 roku nastąpiły symboliczne narodziny nowoczesnej Belgii: książę Leopold von Sachsen-Coburg-Gotha złożył przysięgę na belgijską konstytucję, stając się pierwszym królem Belgów. Wydarzenie to było ukoronowaniem belgijskiej walki o niepodległość po rewolucji 1830 roku i początkiem monarchii konstytucyjnej. Od końca XIX wieku, decyzją parlamentu z 1890 roku, rocznica zaprzysiężenia Leopolda I obchodzona jest jako Święto Narodowe, podkreślając znaczenie monarchii i nowej konstytucyjnej państwowości.
Dla mieszkańców Belgii dzień 21 lipca urósł do rangi symbolu jedności narodowej i dumy z własnego państwa – porównywalnego w wymowie do polskiego Święta Niepodległości. Jako jedno z najważniejszych świąt państwowych i dzień wolny od pracy, 21 lipca jest okazją do wspólnego celebrowania tożsamości narodowej. Tego dnia zamknięte pozostają sklepy, instytucje publiczne i banki, a na ulicach miast dominują barwy narodowe – czarno-żółto-czerwone flagi wywieszane są na budynkach publicznych i prywatnych. Historycznie utrwalił się również zwyczaj orędzia monarchy – król Belgii co roku wygłasza przemówienie do narodu, podsumowując najważniejsze wydarzenia i kierując słowa jedności do wszystkich mieszkańców kraju. Ta tradycja podkreśla konstytucyjną rolę króla jako czynnika jednoczącego społeczeństwo.
Tradycyjne obchody Święta Narodowego
Obchody Święta Narodowego Belgii koncentrują się w Brukseli, choć radosna atmosfera udziela się również w innych częściach kraju. Ceremonie w stolicy rozpoczynają się rankiem od uroczystego nabożeństwa Te Deum w Katedrze Świętych Michała i Guduli. Msza o godz. 10:00 gromadzi najwyższe władze państwowe – uczestniczą w niej król Philippe i królowa Mathilde wraz z członkami rodziny królewskiej oraz przedstawicielami rządu. Równolegle podobne nabożeństwa odbywają się w innych miastach kraju. Dla przykładu, w 2025 roku para królewska pojawi się tradycyjnie w brukselskiej katedrze, natomiast inni członkowie rodziny królewskiej wezmą udział w mszach w Antwerpii i Mons. W ten sposób rodzina królewska zaznacza swoją obecność we wszystkich regionach kraju już od rana, dzieląc radość świętowania z mieszkańcami zarówno Flandrii, Walonii, jak i stolicy.
Po zakończeniu ceremonii religijnych oraz po tradycyjnym orędziu monarchy w południe, przychodzi czas na część świecką i rozrywkową. W Brukseli od przedpołudnia centrum wydarzeń stanowi Park Brukselski i okolice. Rozległy teren między Pałacem Sprawiedliwości a Pałacem Królewskim zmienia się w wielkie miasteczko festynowe. Ulice i place w sercu miasta zapełniają się atrakcjami: na Placu Królewskim powstaje „wioska obrony” prezentująca sprzęt wojskowy, na Placu Poelaert swoje stanowiska wystawia policja, zaś na Placu Grand Sablon straż pożarna i służby obrony cywilnej demonstrują swoje umiejętności. Mieszkańcy i turyści mogą z bliska obejrzeć pojazdy służb, pokazy ratownictwa czy sprzęt wojskowy, a nawet spróbować swoich sił w przygotowanych grach i symulacjach. Tego dnia instytucje publiczne otwierają się również na obywateli – budynek Parlamentu Federalnego udostępniony jest do zwiedzania, pozwalając zainteresowanym na spacer korytarzami izby reprezentantów i Senatu.
Kulminacyjnym punktem dnia jest zawsze wielka defilada wojskowa i cywilna w centrum stolicy. Popołudniowa parada tradycyjnie rozpoczyna się ok. godziny 16:00 na reprezentacyjnym Placu Pałaców przed Pałacem Królewskim. Na trybunie honorowej zasiadają król, królowa oraz członkowie rodziny królewskiej, by wspólnie obserwować przemarsz pododdziałów. W paradzie udział biorą jednostki Sił Zbrojnych Belgii wraz z policją i innymi służbami mundurowymi. Nierzadko dołączają także goście z zagranicy – zdarzały się kontyngenty państw sojuszniczych z NATO czy Unii Europejskiej. Paradę uświetnia również przelot eskadry lotniczej nad miastem w barwach narodowych. Całości towarzyszy entuzjazm tłumów zgromadzonych w centrum Brukseli – co roku defiladę ogląda na żywo nawet około 100 tysięcy osób.
Równie ważnym elementem święta są wydarzenia o charakterze rozrywkowym i kulturalnym, dostępne dla całych rodzin. Już w przeddzień oficjalnych uroczystości, 20 lipca wieczorem, w brukselskiej dzielnicy Marolles organizowany jest barwny Bal National – plenerowa potańcówka na Place du Jeu de Balle, przy dźwiękach muzyki na żywo. Z kolei finałem obchodów 21 lipca jest zawsze wieczorny koncert oraz pokaz fajerwerków. W Parku Pięćdziesięciolecia późnym wieczorem odbywa się wielki koncert pod gołym niebem, gromadzący topowych belgijskich artystów różnych gatunków muzycznych. Po koncercie nastaje czas na tradycyjny fajerwerk – rozgwieżdżone niebo nad Brukselą rozświetlają barwne eksplozje sztucznych ogni, którym od niedawna towarzyszy pokaz laserów i dronów. Rodzina królewska bierze udział również w tych wydarzeniach – król i królowa często dołączają do widzów wieczornego koncertu wraz ze swoimi dziećmi, pokazując, że świętowanie jednoczy wszystkich.
Obchody w 2025 roku: program i nowości
Tegoroczne obchody 21 lipca 2025 zapowiadają się wyjątkowo bogato i wniosą kilka nowych akcentów do utrwalonej tradycji. Program święta został ogłoszony przez władze federalne z dużym wyprzedzeniem i obejmuje szerokie spektrum wydarzeń – od oficjalnych ceremonii państwowych po atrakcje plenerowe dla mieszkańców i turystów. Wszystkie wydarzenia są bezpłatne i otwarte dla publiczności, co ma zachęcić jak najwięcej osób do wspólnego świętowania.
Uroczystości rozpoczną się już 20 lipca: w niedzielny wieczór w Marolles odbędzie się wspomniany Bal National, zaś równolegle w Pałacu Sztuk Pięknych BOZAR zaplanowano specjalny koncert muzyki klasycznej z udziałem Belgijskiej Orkiestry Narodowej i laureata Konkursu Królowej Elżbiety. Wydarzenie to zaszczycą swoją obecnością król Philippe i królowa Mathilde oraz inni członkowie rodziny królewskiej. Choć na koncert stacjonarny bilety zostały wyprzedane, melomani będą mogli obejrzeć go na żywo w telewizji publicznej.
Właściwy dzień święta, poniedziałek 21 lipca 2025, przebiegnie według harmonogramu łączącego tradycję z kilkoma nowościami organizacyjnymi. O godz. 10:00 w Katedrze Św. Michała i Guduli w Brukseli rozpocznie się uroczysty Te Deum z udziałem pary królewskiej i najwyższych dostojników państwowych. Równocześnie podobne msze odbędą się w innych miastach. Następnie, około godziny 13:00, mieszkańcy Belgii tradycyjnie wysłuchają transmitowanego orędzia króla Filipa.
Od godziny 10:30 Bruksela zaprosi wszystkich na wielki festyn w Parku – teren Parku Brukselskiego i przyległych placów zostanie zamknięty dla ruchu i oddany pieszym świętującym. Przygotowano kilkaset atrakcji dla dzieci i dorosłych: gry miejskie, pokazy artystyczne, stanowiska edukacyjne i prezentacje służb publicznych. Ministerstwo Obrony, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, policja oraz inne instytucje wspólnie z Kancelarią Premiera organizują te atrakcje. Po raz pierwszy podczas defilady zaprezentuje się najnowocześniejszy belgijski opancerzony wóz bojowy Griffon, obok którego staną zabytkowe czołgi i pojazdy pancerne z lat 40., co ma uczcić przypadającą w tym roku 80. rocznicę wyzwolenia Belgii spod okupacji.
Głównym akcentem popołudnia będzie wielka defilada, która rozpocznie się o godz. 16:00, ale ze względu na remonty zmieni swoją trasę. Kolumny wojsk przejdą przez bulwar Jardin Botanique i ulicę Królewską. W paradzie pojawią się nie tylko regularne jednostki wojska i policji, ale także pojazdy historyczne, grupy cywilne, służby ratunkowe oraz sportowcy-weterani. Cała rodzina królewska zasiądzie na trybunach, by śledzić to widowisko.
Wieczorne obchody skupią się w Parku Pięćdziesięciolecia, gdzie od 14:00 działać będzie strefa gastronomiczna, a od 18:00 wystąpią didżeje i artyści reprezentujący różnorodne style muzyczne. Kulminacją będzie koncert galowy o 21:00, po którym odbędzie się widowiskowy pokaz laserów, dronów i tradycyjnych fajerwerków. Organizatorzy przewidują tłumy – podobnie jak w ubiegłych latach, wydarzenie będzie szeroko transmitowane w telewizji.
W centrum Brukseli obowiązywać będą zmiany w organizacji ruchu, dlatego władze zachęcają do korzystania z transportu publicznego i rowerów. Przewidziano dodatkowe kursy komunikacji miejskiej oraz specjalne parkingi rowerowe. Wszystkie atrakcje będą dostępne bezpłatnie.
Święto jednoczące mieszkańców całej Belgii
Obchody 21 lipca, niezależnie od kalendarza czy miejsca, zawsze niosą ze sobą silny przekaz jedności w różnorodności. Belgia, jako kraj o wielu językach i regionach, znajduje tego dnia wspólny mianownik – dumę ze wspólnej historii i państwowości. Święto Narodowe angażuje wszystkie części kraju: nie tylko Brukselę, ale też miasta we Flandrii i Walonii. W wielu miejscowościach organizowane są lokalne festyny, koncerty, parady uliczne czy mniejsze pokazy sztucznych ogni. Mieszkańcy od Gandawy i Antwerpii po Liège i Charleroi spotykają się na placach, aby wspólnie śpiewać, bawić się i oglądać transmitowane główne wydarzenia z Brukseli.
Dzień ten jest czasem narodowej radości, podczas którego zacierają się codzienne podziały – niezależnie od tego, czy ktoś mówi po niderlandzku, francusku czy niemiecku, 21 lipca wszyscy świętują jako jedna wspólnota. Udział rodziny królewskiej w uroczystościach, obecność instytucji publicznych i ogólnodostępny charakter wydarzeń sprawiają, że święto to jest wyrazem wspólnoty, solidarności i dumy. 21 lipca nie jest tylko wspomnieniem przeszłości – to żywa tradycja, która co roku łączy mieszkańców Belgii w duchu radości i jedności.
