Rząd Regionu Brukselskiego przyjął w czwartek swój plan społeczno-klimatyczny, wprowadzając rozszerzone mechanizmy wsparcia dla najsłabszych ekonomicznie grup społecznych oraz mikroprzedsiębiorstw. Inicjatywa ta stanowi odpowiedź na przewidywane wzrosty cen energii wynikające z wprowadzenia nowego europejskiego rynku węglowego ETS2, planowanego na 2027 rok.
Kontekst europejskiej polityki klimatycznej
Belgijski plan społeczno-klimatyczny, składający się z czterech regionalnych komponentów, miał zostać przedstawiony Komisji Europejskiej do 30 czerwca. Mimo opóźnienia, które dotknęło również 26 innych krajów Unii Europejskiej, władze federalne podkreślają, że Belgia nie jest odosobniona w tej sytuacji. Nowy europejski system handlu emisjami ETS2 obejmie sektory transportu i budownictwa, wprowadzając dodatkowe koszty związane z emisją dwutlenku węgla w tych obszarach.
Zgodnie z analizą holenderskiego instytutu Trinomics przeprowadzoną dla Belgii, wpływ na budżety domowe będzie stosunkowo umiarkowany, ale nierównomiernie rozłożony społecznie. Wydatki na paliwa grzewcze mogą wzrosnąć o 0,1 procent dla gospodarstw wysokodochodowych oraz 0,2 procent dla rodzin o niskich dochodach. Ta pozornie niewielka różnica ma istotne konsekwencje społeczne, ponieważ gospodarstwa o mniejszych dochodach przeznaczają proporcjonalnie większą część budżetu na potrzeby energetyczne.
Prognozowane skutki społeczne
Przy założeniu ceny węgla na poziomie 60 euro za tonę dwutlenku węgla, szacuje się, że 16 procent belgijskich gospodarstw domowych, obejmujących około 800 tysięcy rodzin, znajdzie się w sytuacji ubóstwa energetycznego. Pod względem demograficznym dotknie to około 1,7 miliona osób. Równocześnie problemy związane z dostępnością transportu mogą wpłynąć na życie 1,6 miliona mieszkańców Belgii, szczególnie tych zależnych od transportu indywidualnego w obszarach o ograniczonej dostępności komunikacji publicznej.
Mechanizmy wsparcia w Regionie Brukselskim
Brukselski plan koncentruje się na przedfinansowaniu wybranych instrumentów wsparcia remontowego, kierując pomoc głównie do trzech najniższych decyli dochodowych społeczeństwa. System przewiduje całkowite przedfinansowanie określonych prac remontowych w budynkach o najgorszej efektywności energetycznej, klasyfikowanych jako kategorie PEB F i G w brukselskim systemie certyfikacji energetycznej.
Równocześnie wprowadzane są korzystniejsze warunki kredytowania poprzez program Ecoreno, gdzie oprocentowanie dla najuboższych gospodarstw domowych zostanie obniżone do zera. Władze regionalne zapewniają o możliwości kumulowania obu form wsparcia, co ma maksymalizować dostępność programów remontowych dla grup najbardziej narażonych na ubóstwo energetyczne.
Wsparcie dla sektora przedsiębiorstw
Program obejmuje również mikroprzedsiębiorstwa charakteryzujące się wysokim udziałem kosztów energetycznych w strukturze wydatków operacyjnych. Szczególną uwagę poświęcono branżom takim jak piekarnie, ceramika czy sektor gastronomiczno-hotelarski, gdzie energia stanowi znaczącą pozycję kosztową związaną z ogrzewaniem, chłodzeniem lub oświetleniem. Dla tych podmiotów wprowadzane są analogiczne mechanizmy przedfinansowania oraz ulepszone warunki programu kredytowego „energia i renowacja”.
Alternatywne rozwiązania transportowe
Minister środowiska Alain Maron z partii Ecolo podkreślił znaczenie komponentu mobilnościowego planu, który wprowadza finansowe zachęty dla gospodarstw o niskich dochodach do eksperymentowania z alternatywnymi formami transportu. „Budżet testowy” ma umożliwić próbne korzystanie z usług car-sharingu takich jak Cambio i Poppy, komunikacji publicznej oraz długoterminowego wynajmu rowerów. Maron wyjaśnia, że te środki mają wspierać osoby o ograniczonych możliwościach finansowych, które znajdują się w zależności od samochodu prywatnego, pomagając im w przejściu na bardziej zrównoważone formy mobilności.
Wyzwania implementacyjne
Istotną niewiadomą pozostaje kwestia podziału środków finansowych między poziomem federalnym a regionalnymi planami klimatycznymi. Władze przyznają, że alokacja budżetowa nie zostanie rozstrzygnięta w najbliższej przyszłości, co wprowadza element niepewności co do skali dostępnych zasobów dla poszczególnych komponentów krajowego planu społeczno-klimatycznego. Ta sytuacja może wpłynąć na tempo i zakres implementacji zapowiedzianych mechanizmów wsparcia w poszczególnych regionach Belgii.
