W okresie półtora miesiąca Belgia odnotowała sześć ofiar śmiertelnych w zdarzeniach związanych z pościgami policyjnymi, co wywołało debatę na temat proporcjonalności użycia siły przez służby porządkowe. Najnowszy przypadek dotyczy zwolnienia za poręczeniem funkcjonariusza zaangażowanego w śmierć jedenastoletniego Fabiana podczas pościgu w parku Elisabeth, który otrzymał również zgodę na powrót do pracy biurowej.
Kontekst statystyczny i prawny
Seria tragicznych zdarzeń obejmuje przypadki Christophe’a Amine Cholleta w maju, Jidela w Antwerpii w czerwcu oraz dziewiętnastoletniego mężczyzny w centrum Brukseli 28 czerwca. Łączny bilans sześciu ofiar śmiertelnych, w tym jednego policjanta, w ciągu półtora miesiąca interwencji drogowych z udziałem belgijskiej policji wskazuje na systemowy charakter problemu wymagający analizy procedur operacyjnych.
Selma Benkhelifa, brukselska adwokat specjalizująca się w obronie praw człowieka, identyfikuje fundamentalne deficyty w interpretacji zasad użycia siły przez funkcjonariuszy. Prawniczka wskazuje na nieprecyzyjność kryteriów oceny konieczności i proporcjonalności działań policyjnych podczas pościgów, co prowadzi do niejednolitych standardów operacyjnych.
Analiza proporcjonalności interwencji
Europejski Trybunał Praw Człowieka ustanawia rozróżnienie między przestępstwami przeciwko mieniu a przestępstwami przeciwko osobie jako kryterium oceny proporcjonalności działań policyjnych. Benkhelifa podkreśla fundamentalną różnicę między pościgiem za osobą stanowiącą bezpośrednie zagrożenie dla życia innych ludzi a pościgiem za osobą uchylającą się od rutynowej kontroli policyjnej.
Przypadek Adila Charrota, który zginął w wieku dziewiętnastu lat podczas ucieczki przed kontrolą policyjną związaną z naruszeniem przepisów covidowych w kwietniu 2020 roku, ilustruje dysproporcję między wagą wykroczenia a konsekwencjami podjętych działań operacyjnych. Analiza ta wskazuje na konieczność precyzyjnego zdefiniowania okoliczności uzasadniających ryzyko związane z pościgiem policyjnym.
Kulturowe aspekty egzekwowania prawa
Benkhelifa identyfikuje kulturową przemianę w podejściu funkcjonariuszy do egzekwowania posłuszeństwa wobec władzy państwowej. Prawniczka wskazuje na rosnącą tendencję traktowania odmowy podporządkowania się jako uzasadnienia dla wykorzystania wszelkich dostępnych środków przymusu, niezależnie od charakteru pierwotnego wykroczenia.
Ta obserwacja prowadzi do fundamentalnego pytania o społeczne konsekwencje ucieczki przed policją w kontekście proporcjonalności odpowiedzi instytucjonalnej. Analiza sugeruje przesunięcie priorytetów operacyjnych w kierunku absolutnego wyegzekwowania posłuszeństwa kosztem oceny rzeczywistego zagrożenia społecznego.
Systemowe deficyty w egzekwowaniu odpowiedzialności
Niespójność systemu sprawiedliwości w traktowaniu wykroczeń popełnianych przez funkcjonariuszy policji stanowi dodatkowy element krytyki sformułowanej przez Benkhelfę. Przypadek Mehdiego Boudy, siedemnastoletniego chłopca zabitego przez pojazd policyjny jadący na sygnale w sierpniu 2019 roku, ilustruje mechanizmy instytucjonalnej bezkarności.
Pomimo jazdy bez sygnałów dźwiękowych z prędkością dziewięćdziesięciu ośmiu kilometrów na godzinę w strefie ograniczonej do trzydziestu kilometrów na godzinę przy ulicy Cantersteen, funkcjonariusze nie zostali oskarżeni. Decyzja prokuratorska zapadła w ubiegłym tygodniu pomimo apelacji rodziny, co zdaniem prawniczki stanowi przykład zorganizowanej bezkarności w systemie sprawiedliwości karnej.
Benkhelifa argumentuje, że analogiczne wykroczenie popełnione przez obywatela cywilnego skutkowałoby postępowaniem karnym i skazaniem, podczas gdy funkcjonariusze policji pozostają bezkarni nawet za przekroczenie prędkości. Ta asymetria w stosowaniu prawa wskazuje na systemowe deficyty w mechanizmach odpowiedzialności instytucjonalnej, wymagające kompleksowej reformy procedur nadzorczych i dyscyplinarnych w belgijskich służbach porządkowych.
