Francuskie władze wprowadzają od niedzieli kompleksowe ograniczenia dotyczące palenia papierosów w miejscach publicznych, realizując ambitny program mający na celu stworzenie pierwszego pokolenia wolnego od tytoniu do 2032 roku. Nowe przepisy, ogłoszone przez minister zdrowia Catherine Vautrin i zatwierdzone dekretem w sobotnim wydaniu Dziennika Urzędowego, obejmują szeroki zakres lokalizacji frequentowanych przez dzieci i młodzież.
Zakres nowych ograniczeń
Dekret wprowadza całkowity zakaz palenia na plażach podczas sezonu kąpielowego, w parkach i ogrodach publicznych oraz w strefach oczekiwania na transport. Regulacje rozciągają się również na bezpośrednie otoczenie bibliotek, obiektów sportowych takich jak stadiony i baseny, placówek edukacyjnych oraz wszystkich instytucji obsługujących nieletnich. W tych lokalizacjach ustanowiono strefę wolną od dymu tytoniowego w promieniu co najmniej dziesięciu metrów od głównych wejść.
Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało publikację dodatkowego dokumentu w najbliższych dniach, który precyzyjnie określi wymiary tych stref oraz wprowadzi ujednoliconą sygnalizację w postaci specjalnych piktogramów oznaczających obszary wolne od tytoniu. Warto podkreślić, że nowe regulacje nie obejmują papierosów elektronicznych ani tarasów kawiarni i restauracji.
System kar i egzekwowanie przepisów
Naruszenie nowych przepisów będzie kwalifikowane jako wykroczenie czwartej kategorii, podlegające mandatem karnym w wysokości 135 euro, który może zostać podwyższony do maksymalnie 750 euro. Ministerstwo zapowiedziało jednak wprowadzenie początkowego okresu edukacyjnego, podczas którego priorytetem będzie informowanie społeczeństwa o nowych regulacjach. Minister Vautrin podkreśliła filozofię stojącą za nowymi przepisami, stwierdzając że miejsca przeznaczone dla dzieci powinny służyć zabawie, nauce i oddychaniu czystym powietrzem, a nie ekspozycji na dym tytoniowy.
Reakcje branży gastronomicznej i organizacji antytytoniowych
Decyzja o wyłączeniu tarasów gastronomicznych z zakresu ograniczeń spotkała się z mieszanymi reakcjami. Franck Delvau, przewodniczący paryskiego oddziału Związku Zawodów i Przemysłów Hotelarskich, wyraził zadowolenie z tej decyzji, argumentując że całkowity zakaz jedynie przemieściłby problem, ponieważ palacze udawaliby się w okolice lokali. Przedstawiciele branży podkreślają możliwość współistnienia palących i niepalących klientów na tarasach, określając je jako ostatnie bastiony konwiwialności i wolności.
Organizacje walczące z paleniem wyrażają jednak rozczarowanie niepełnym charakterem nowych regulacji. Yves Martinet, przewodniczący Krajowego Komitetu Przeciwko Paleniu, uznał wprowadzone zmiany za krok w dobrym kierunku, ale niewystarczający. Szczególnie krytykuje wyłączenie papierosów elektronicznych z zakresu ograniczeń, wskazując że aromaty używane w tych urządzeniach służą przyciąganiu młodzieży.
Kontekst społeczny i statystyki zdrowotne
Nowe przepisy wpisują się w Narodowy Program Walki z Paleniem na lata 2023-2027, którego głównym celem jest stworzenie pokolenia wolnego od tytoniu. Inicjatywa ta zyskała już wcześniej poparcie na poziomie lokalnym – około 1600 gmin wprowadziło dobrowolne ograniczenia palenia w miejscach publicznych, tworząc łącznie 7000 stref wolnych od tytoniu we współpracy z Ligą Przeciwko Nowotworom.
Dane oficjalne wskazują, że bierne palenie powoduje we Francji od 3000 do 5000 zgonów rocznie. Całkowite koszty społeczne związane z paleniem, uwzględniające utracone życie i jakość życia, spadek produktywności, wydatki na prewencję, egzekwowanie prawa i leczenie, wynoszą według Francuskiego Obserwatorium Narkotyków i Uzależnień 156 miliardów euro rocznie. Palenie tytoniu odpowiada za około 75000 zgonów w skali roku.
Trendy i perspektywy
Pozytywnym sygnałem jest systematyczny spadek liczby palących we Francji. Obserwatorium odnotowuje najniższy od 2000 roku odsetek osób palących regularnie – w 2023 roku mniej niż jedna czwarta dorosłych w wieku 18-75 lat deklarowała codzienne palenie papierosów. Badanie przeprowadzone przez stowarzyszenie Jutro Będzie Bez Palenia wykazało, że prawie dziewięć na dziesięć Francuzów odwiedzałoby tarasy kawiarni i restauracji równie często lub częściej, gdyby były one wolne od dymu, podczas gdy ponad jedna trzecia palących wyraża chęć ograniczenia swojej ekspozycji na substancje szkodliwe.
Dekret wzmacnia również sankcje za sprzedaż produktów tytoniowych i elektronicznych papierosów nieletnim, podnosząc tę praktykę do rangi wykroczenia piątej kategorii. Te kompleksowe zmiany legislacyjne stanowią część szerszej strategii mającej na celu ochronę zdrowia publicznego i ograniczenie normalizacji palenia w przestrzeni publicznej.
