Po tygodniach negocjacji i debat, ograniczenie czasowe zasiłków dla bezrobotnych zostało przyjęte w nocy z piątku na sobotę. Komisja Spraw Społecznych Izby Reprezentantów zatwierdziła około godziny czwartej rano dział „zatrudnienie” ustawy programowej, po prawie 15 godzinach debaty. Tekst został przyjęty większością głosów przeciwko opozycji w pierwszym czytaniu, przy czym Sophie Thémont z Partii Socjalistycznej zażądała drugiego czytania.
Etapowy harmonogram wdrażania reformy
Minister zatrudnienia David Clarinval przedstawił posłom dokładne dane administracyjne dotyczące liczby osób, które opuszczą system zasiłków w przyszłym roku. Reforma będzie wdrażana stopniowo według precyzyjnie określonego harmonogramu. Pierwszego stycznia 2026 roku nowe przepisy obejmą 25.404 osoby pozostające bez pracy od ponad 20 lat. Kolejna faza, zaplanowana na 1 marca, dotknie 42.349 poszukujących zatrudnienia nieaktywnych zawodowo od ponad 8 lat. Miesiąc później, 1 kwietnia, ograniczenia obejmą 45.183 osób bezrobotnych krócej niż 8 lat.
Druga fala zmian nastąpi 1 lipca 2026 roku, obejmując 40.122 osoby, w tym beneficjentów zasiłków integracyjnych (młodych osób którzy dopiero wchodzą na rynek pracy). Ostatecznie, 1 lipca 2027 roku, system opuści ostatnia grupa 17.447 osób objętych okresem przejściowym. Łącznie reforma dotknie 184.463 osób w całym kraju.
Rozkład geograficzny i demograficzny
Analiza geograficznego rozkładu pokazuje znaczące dysproporcje regionalne. Walonia, z wyłączeniem społeczności niemieckojęzycznej, skupia 46,3 procent osób dotkniętych reformą, co przekłada się na 85.350 beneficjentów. Flandria obejmuje 31,1 procent przypadków (57.400 osób), Bruksela 22,1 procent (40.775 osób), a społeczność niemieckojęzyczna zaledwie 0,5 procent (937 osób). Szczególnie istotny jest fakt, że prawie połowa dotkniętych reformą, czyli 87.820 osób stanowiących 47,6 procent całości, charakteryzuje się niskim poziomem wykształcenia.
Struktura płciowa ujawnia przewagę mężczyzn, którzy stanowią 54,2 procent dotkniętych (99.941 osób) wobec 45,8 procent kobiet (84.522 osoby). Największe miasta będą najbardziej dotknięte zmianami: Antwerpia z 10.123 osobami, miasto Bruksela z 7.825 oraz Liège z 7.791 osobami. Charleroi wyróżnia się najwyższą liczbą osób przewidzianych do wykluczenia już od 1 stycznia 2026 roku, z liczbą 1.602 beneficjentów.
Mechanizmy wsparcia i kompensacji
Rząd wprowadzi system wymiany danych między Narodowym Urzędem Zatrudnienia (Onem/RVA), regionami i ośrodkami pomocy społecznej (CPAS/OCMW), aby sygnalizować przypadki osób zbliżających się do końca uprawnień. Minister Clarinval zapewnił, że pozwoli to ośrodkom pomocy społecznej na wyprzedzające działania mające na celu uniknięcie okresów bez dochodu. Dotyczące kompensacji finansowych dla ośrodków pomocy społecznej, minister obiecał, że przewidziane kwoty będą znaczące i wystarczające już od 2026 roku, nie podając jednak szczegółów.
Reforma wprowadza również „prawo do odbicia”, umożliwiające jednokrotne w karierze złożenie rezygnacji z zachowaniem prawa do zasiłków przez maksymalnie sześć miesięcy, z możliwością odnowienia w przypadku podjęcia szkolenia w zawodzie deficytowym. Minister ostrzegł jednak, że brak aktywnego poszukiwania pracy może skutkować sankcjami.
Niepewność proceduralna i polityczna
Kalendarz wejścia w życie reformy pozostaje niepewny z kilku powodów proceduralnych. Reforma bezrobocia jest powiązana z zatwierdzeniem dekretu królewskiego deliberowanego w Radzie Ministrów, warunek wprowadzony na żądanie partii Vooruit. Flamandzcy socjaliści uzależniają swoją aprobatę reformy bezrobocia od wprowadzenia podatku od zysków kapitałowych, którego debaty nadal trwają w rządzie.
Dodatkowo, ten dział ustawy programowej jest przedmiotem procedury konfliktu interesów wprowadzonej w czwartek wieczorem przez kolegium Wspólnej Komisji Wspólnotowej Brukseli. Skutkuje to umieszczeniem tematu w agendzie komitetu konsultacyjnego między rządem federalnym a rządami jednostek federalnych, co wprowadza dodatkową niepewność co do możliwości umieszczenia tego działu ustawy programowej w porządku obrad sesji plenarnej.
