Komisja Europejska przedstawiła w czwartek szeroko zakrojony pakiet zmian w systemie kontroli technicznej pojazdów, wprowadzający obowiązkowe coroczne badania dla samochodów i lekkich pojazdów użytkowych starszych niż 10 lat. Propozycja stanowi element szerszej strategii poprawy bezpieczeństwa drogowego i ograniczenia negatywnego wpływu transportu na środowisko.
Strategiczne cele i uzasadnienie reformy
Przedstawiona inicjatywa wpisuje się w ambitny plan Unii Europejskiej zakładający redukcję liczby ofiar śmiertelnych i ciężkich obrażeń w wypadkach drogowych o 50% do 2030 roku, z perspektywą osiągnięcia zerowej śmiertelności do 2050 roku. Jak podkreśla Komisja, mimo spadku liczby ofiar śmiertelnych o 3% w stosunku do poprzedniego roku (19 800 ofiar w 2024 roku), tempo poprawy pozostaje niewystarczające.
„Inicjatywa przedstawiona dzisiaj stanowi istotny krok naprzód w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa na naszych drogach, poprawy jakości powietrza i ułatwienia życia obywatelom” – oświadczył komisarz ds. transportu Apostolos Tzitzikostas, prezentując szczegóły propozycji.
Kluczowe elementy reformy
Propozycja Komisji obejmuje szereg innowacyjnych rozwiązań dostosowanych do zmieniającego się krajobrazu motoryzacyjnego:
- Coroczne badania dla starszych pojazdów – obowiązkowe kontrole techniczne co 12 miesięcy dla wszystkich samochodów i lekkich pojazdów użytkowych starszych niż 10 lat. Obecnie w krajach takich jak Francja czy Niemcy badania odbywają się co dwa lata dla pojazdów starszych niż cztery lata.
- Specjalistyczne kontrole pojazdów elektrycznych – wprowadzenie dedykowanych testów ukierunkowanych na komponenty elektryczne, baterie, oprogramowanie i systemy bezpieczeństwa elektronicznego, których brakuje w obecnych procedurach.
- Zaawansowane testy emisji – nowe metody pomiarowe zdolne do wykrywania pojazdów emitujących nadmierne ilości zanieczyszczeń, w tym tych z zmodyfikowanymi układami. Szczególny nacisk położony zostanie na pomiar ultradrobnych cząstek stałych i tlenków azotu (NOx).
- Walka z oszustwami licznikowymi – implementacja w całej UE systemu na wzór belgijskiego Car-Pass, zakładającego rejestrację odczytów liczników w połączonych bazach danych krajowych.
- Cyfryzacja dokumentacji – wprowadzenie cyfrowych wersji dowodów rejestracyjnych i zaświadczeń o przeglądzie technicznym.
- Transgraniczne uznawanie przeglądów – wzajemne uznawanie badań technicznych między państwami członkowskimi przez okres sześciu miesięcy.
Kontekst polityczny i procedura legislacyjna
Propozycja Komisji stanowi aktualizację przepisów ostatnio zmienianych w 2014 roku, które nie uwzględniają w wystarczającym stopniu dynamicznych zmian technologicznych w sektorze motoryzacyjnym. Obecnie pakiet reform trafi do Parlamentu Europejskiego i Rady (reprezentującej państwa członkowskie) w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.
„Niebezpieczne pojazdy nadal poruszają się po drogach UE. Są one bezpośrednią lub pośrednią przyczyną wypadków. Niektóre usterki pojazdów wciąż nie są wykrywane, albo dlatego, że nie są testowane podczas okresowych badań technicznych, albo dlatego, że nie ma obowiązku testowania samego pojazdu” – argumentuje Komisja w oficjalnym komunikacie.
Szerszy kontekst strategii bezpieczeństwa drogowego
Proponowane zmiany stanowią tylko jeden z filarów całościowej strategii UE na rzecz poprawy bezpieczeństwa drogowego. Pozostałe elementy obejmują promocję odpowiedzialnej jazdy, poprawę infrastruktury drogowej, dostosowanie ograniczeń prędkości oraz usprawnienie opieki powypadkowej.
Reforma systemu kontroli technicznej ma również wymiar ekonomiczny – poprawa bezpieczeństwa pojazdów i redukcja liczby wypadków oznacza wymierne oszczędności dla gospodarek państw członkowskich i systemów opieki zdrowotnej, co nabiera szczególnego znaczenia w kontekście obecnych wyzwań budżetowych.
