Zuhal Demir, minister edukacji Flandrii z partii N-VA, przedstawiła w piątek oficjalny komunikat zapowiadający gruntowną transformację flamandzkiego systemu szkolnictwa specjalnego. Reforma ta stanowi odpowiedź na narastające problemy strukturalne w obszarze edukacji specjalnej w północnym regionie Belgii.
Statystyki jednoznacznie wskazują na systemowy problem – we Flandrii odsetek uczniów w placówkach specjalnych jest ponad trzykrotnie wyższy niż średnia europejska. W roku szkolnym 2020-2021 aż 5,9% wszystkich uczniów flamandzkich uczęszczało do szkół specjalnych, podczas gdy średnia w krajach Unii Europejskiej wynosi zaledwie 1,7%.
Minister Demir podkreśla, że nadmierna liczba dzieci w systemie edukacji specjalnej generuje poważne obciążenie dla całego flamandzkiego systemu oświaty. Paradoksalnie, sytuacja ta utrudnia zapewnienie odpowiedniego wsparcia uczniom, którzy rzeczywiście wymagają specjalistycznej pomocy edukacyjnej.
Kluczowe znaczenie w analizie problemu ma obserwacja, że Flandria nie charakteryzuje się większą liczbą dzieci z faktycznymi potrzebami specjalnymi w porównaniu z innymi regionami. Według minister Demir, źródło problemu tkwi w wadliwej konstrukcji systemu. Na potwierdzenie tej tezy przytacza wymowny fakt – połowa uczniów w placówkach specjalnych pochodzi z rodzin znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej.
„Wskazuje to jednoznacznie, że kierujemy do szkolnictwa specjalnego zbyt wielu uczniów, którzy w rzeczywistości nie potrzebują tego typu edukacji” – argumentuje minister Demir w swoim oświadczeniu.
Długofalowa strategia transformacji
Odpowiedzią na zidentyfikowane problemy jest kompleksowy plan działania, którego horyzontem czasowym jest rok 2040. Pierwszym etapem reformy jest opracowanie dokumentu strategicznego wyznaczającego kierunki zmian na najbliższe 15 lat.
Centralnym elementem nowego podejścia będzie utworzenie szkół pilotażowych, w których nastąpi integracja kadry pedagogicznej z placówek ogólnodostępnych, specjalnych oraz centrów wsparcia edukacyjnego. Placówki te będą realizować wspólny program nauczania dla wszystkich uczniów, stopniowo zacierając granice między różnymi typami kształcenia. Projekt przewiduje uruchomienie dwudziestu takich eksperymentalnych szkół, które będą funkcjonować przez trzy lata szkolne, począwszy od września 2026 roku.
Istotnym komponentem reformy jest również przeciwdziałanie nadmiernemu „etykietowaniu medycznemu” uczniów. W tym celu, jeszcze przed okresem wakacyjnym, zostanie powołana specjalna komisja ekspercka. Jej zadaniem będzie analiza możliwości szerszego wykorzystania koncepcji „spersonalizowanego nauczania” jako alternatywy dla intensywnego wsparcia w ramach edukacji specjalnej.
Reforma flamandzkiego systemu edukacji specjalnej wpisuje się w szerszy europejski trend zmierzający w kierunku edukacji włączającej, która odpowiada na indywidualne potrzeby uczniów przy jednoczesnym unikaniu niepotrzebnej segregacji edukacyjnej.
