Konflikt interesów na linii energetyka odnawialna – ochrona bioróżnorodności
Sąd w Montpellier nakazał w środę roczne wstrzymanie działalności parku wiatrowego Bernagues w departamencie Hérault. Decyzja zapadła w następstwie uznania operatorów obiektu za odpowiedzialnych za śmierć orła przedniego. To już drugi taki wyrok w ostatnich dniach – zaledwie trzy dni wcześniej ten sam sąd nakazał czteromiesięczne wstrzymanie pracy 31 turbin wiatrowych w Aumelas, również zlokalizowanych w departamencie Hérault.
Przewodniczący wydziału karnego podkreślił, że sąd zadecydował o „natychmiastowym wykonaniu” zarządzonego środka, argumentując konieczność „zapobieżenia powtórzeniu się naruszenia”. Szczegółowe ustalenia dowodowe oparte na raporcie Francuskiego Urzędu ds. Bioróżnorodności (OFB) wykazały, że 10 stycznia 2023 roku około godziny 8:15 orzeł przedni wyposażony w nadajnik GPS, poruszający się z prędkością 50 km/h, zderzył się z łopatą jednej z siedmiu turbin wiatrowych w Bernagues.
Wadliwość systemu zabezpieczeń i konkretne sankcje finansowe
Dochodzenie przeprowadzone przez OFB jednoznacznie wskazało na „wadliwe funkcjonowanie systemu wykrywania ptaków” w momencie zbliżania się orła. Po kolizji ptak „spadł ciężko” u podstawy turbiny wiatrowej, gdzie jego zwłoki odnaleziono dopiero po sześciu dniach. Według informacji dostarczonych przez organizację France Nature Environnement (FNE), jedną z sześciu stowarzyszeń występujących jako strony cywilne w tej sprawie, zmarły osobnik był samcem reproduktorem z pary, która założyła swoje gniazdo już w 2008 roku, zaledwie trzy kilometry od miejsca, gdzie spółka Energie Renouvelable du Languedoc (ERL) zbudowała swoje turbiny wiatrowe w 2016 roku.
Oprócz nakazu rocznego wstrzymania działalności parku wiatrowego, sąd nałożył na spółkę ERL (filię grupy Valeco), eksploatującą siedem turbin wiatrowych na masywie Escandorgue na przedgórzu Masywu Centralnego, grzywnę w wysokości 200 000 euro, z czego 100 000 euro w zawieszeniu. Dyrektor przedsiębiorstwa, François Daumard, otrzymał karę grzywny w wysokości 40 000 euro, z czego 20 000 euro w zawieszeniu.
Sąd zobowiązał również ERL i jej dyrektora do wypłaty łącznej kwoty 35 000 euro sześciu stowarzyszeniom tytułem odszkodowania, a także 3 000 euro na naprawienie szkód ekologicznych oraz po 1 000 euro na pokrycie kosztów sądowych dla każdej z organizacji.
Strategiczny precedens sądowy w ochronie gatunków zagrożonych
Wcześniejsza decyzja sądu w Montpellier z poniedziałku, nakazująca czteromiesięczne wstrzymanie działalności 31 turbin wiatrowych w parku Aumelas, stanowiła pierwszy taki precedens w postępowaniu karnym dotyczącym energetyki wiatrowej we Francji. Okres zawieszenia działalności odpowiada czasowi przebywania na tym terenie pustułek – chronionych ptaków drapieżnych. W tej sprawie sąd nałożył również znaczące kary finansowe na spółkę EDF Renouvelables oraz dziewięć jej filii, uznanych za odpowiedzialne za śmierć 160 ptaków należących do gatunków chronionych.
Każda z 10 spółek otrzymała karę grzywny w wysokości 500 000 euro (z czego 250 000 euro w zawieszeniu), natomiast były prezes EDF Renouvelables, Bruno Bensasson, został skazany na sześć miesięcy więzienia w zawieszeniu oraz grzywnę w wysokości 100 000 euro (z czego 30 000 euro w zawieszeniu).
Implikacje strategiczne dla polityki energetycznej i środowiskowej Francji
Orzeczenia sądowe dotyczące parków wiatrowych Bernagues i Aumelas tworzą istotny precedens w prawodawstwie energetycznym i środowiskowym Francji. Wyroki te ujawniają narastający konflikt między państwową strategią rozbudowy odnawialnych źródeł energii a wymogami ochrony bioróżnorodności i gatunków zagrożonych wyginięciem.
Analizowane przypadki wskazują na konieczność zdecydowanie bardziej rygorystycznego przestrzegania standardów środowiskowych przez operatorów farm wiatrowych oraz pilną potrzebę technologicznego udoskonalenia systemów wykrywania i ochrony ptaków. Francja, realizując ambitny program zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym bilansie energetycznym, staje przed strategicznym wyzwaniem zrównoważenia celów klimatycznych z imperatywem ochrony lokalnych ekosystemów.
Precedensowy charakter tych orzeczeń prawdopodobnie doprowadzi do istotnej rewizji przepisów regulujących lokalizację i eksploatację farm wiatrowych na terenach stanowiących siedliska gatunków chronionych, a także może przyspieszyć rozwój zaawansowanych technologii monitoringu i zapobiegania kolizjom ptaków z turbinami wiatrowymi.
