Belgijska strategia handlu zagranicznego przechodzi fundamentalną transformację pod kierownictwem Theo Franckena, który łączy w swoim portfolio ministerialne teki obrony i handlu zagranicznego. Nowa orientacja polityczna wyraźnie akcentuje bezpieczeństwo jako priorytet gospodarczy, co stanowi bezprecedensową zmianę w dotychczasowym podejściu do promocji belgijskiego eksportu.
Reorientacja priorytetów handlowych w kierunku obronności
Przedstawiona parlamentarzystom nota programowa Franckena jednoznacznie podkreśla „komplementarność między obronnością a handlem zagranicznym” – dwiema dziedzinami, za które odpowiada minister z flamandzkiej partii N-VA. Dokument strategiczny, liczący zaledwie cztery strony, zawiera ponad dwadzieścia odwołań do terminu „obronność”, co jednoznacznie definiuje nowe priorytety resortu.
Minister uzasadnia tę reorientację zmieniającym się kontekstem geopolitycznym: „Ewolucja środowiska międzynarodowego oraz pojawiające się nowe zagrożenia wymagają ścisłej współpracy między sektorami obronności i handlu zagranicznego”. W dalszej części dokumentu Francken rozwija tę myśl: „Strukturalne wzmocnienie belgijskiego i europejskiego przemysłu obronnego jest bezpośrednią odpowiedzią na aktualną sytuację geopolityczną”.
Zmiana ta wyraźnie kontrastuje z kierunkami obranym przez poprzednie rządy, w których handel zagraniczny koncentrował się na innych obszarach – przykładowo, koalicja Vivaldi kładła szczególny nacisk na odnawialne źródła energii. „Tak, to nowe podejście” – potwierdza otwarcie gabinet Franckena.
Regionalny wymiar kompetencji a federalna rola w przemyśle obronnym
Mimo nowej orientacji strategicznej, gabinet ministra podkreśla istotne uwarunkowania instytucjonalne belgijskiego systemu federalnego: „Promocja handlu i eksportu spoczywa w znacznym stopniu na barkach regionów, które dysponują praktycznie całym zapleczem eksperckim za pośrednictwem swoich agencji handlowych. To one są wiodącymi podmiotami w tym obszarze”.
Stanowisko to odzwierciedla doktrynę polityczną N-VA – ugrupowania, które konsekwentnie opowiadało się za przeniesieniem kompetencji z poziomu federalnego na regionalny. Minister wyraźnie zaznacza, że nie zamierza „rozwijać równoległych struktur na poziomie federalnym, co byłoby nieuzasadnione w okresie ograniczeń budżetowych”.
Jednocześnie Francken identyfikuje strategiczną niszę dla działań federalnych: „przemysł obronny”, który „w większym stopniu niż inne sektory stanowi strategiczną działalność wymagającą relacji międzyrządowych”. Minister argumentuje, że „państwa, z którymi Belgia planuje nawiązać partnerstwo w zakresie przemysłu obronnego, oczekują konkretnych gwarancji ze strony rządu i resortu obrony, zanim zdecydują się na współpracę z belgijskimi przedsiębiorstwami”.
Operacjonalizacja strategii – konkretne działania
W jaki sposób minister planuje zintegrować silny akcent obronny w polityce handlowej? Strategia obejmuje kilka konkretnych inicjatyw:
Pierwszy filar to „strukturalne” włączenie sektora obronnego do belgijskich misji gospodarczych. „Podobnie jak inne strategiczne gałęzie przemysłu, sektor ten otrzyma stałe miejsce w programie misji, co umożliwi belgijskim przedsiębiorstwom z branży obronnej prezentowanie swoich możliwości na arenie międzynarodowej i dostęp do nowych rynków”.
Drugi element zakłada wykorzystanie sieci dyplomatycznej i handlowej „do wspierania polityki przemysłowej w zakresie obronności”. Minister przewiduje dedykowanie jednego pełnego etatu specjalnie dla obszaru „bezpieczeństwa ekonomicznego i przemysłu obronnego”.
Trzecia inicjatywa obejmuje przeorientowanie instrumentów wsparcia eksportu, takich jak Finexpo, Credendo oraz Agencja Handlu Zagranicznego: „Niepotrzebne bariery dla belgijskich firm zbrojeniowych zostaną wyeliminowane, możliwości finansowania inwestycji strategicznych zostaną wzmocnione, a innowacyjne technologie w sektorze obronnym będą aktywnie wspierane”.
Gabinet ministra precyzuje zakres planowanych zmian: „Obecnie finansowanie sprzętu wojskowego przez Finexpo oraz ubezpieczenia przez Credendo są praktycznie niemożliwe. Uważamy te ograniczenia za nieadekwatne do współczesnych realiów. W nadchodzących latach będziemy pracować nad dostosowaniem ram prawnych, aby umożliwić tego typu działania”.
Wymiar międzynarodowy
Minister akcentuje również „współpracę z partnerami europejskimi i NATO w celu promowania wspólnych projektów przemysłowych i wzmacniania międzynarodowej pozycji belgijskiego przemysłu obronnego”.
Dokument strategiczny jednoznacznie potwierdza, że Francken, odpowiadający jednocześnie za obronność i handel zagraniczny, zamierza w pełni wykorzystać potencjalne synergie między tymi obszarami, realizując kompleksową wizję łączącą bezpieczeństwo państwa z jego priorytetami gospodarczymi.
