W 2024 roku w Belgii odnotowano 3 991 zgłoszeń dotyczących eutanazji, co oznacza wzrost o 16,6% w porównaniu z rokiem poprzednim. Dane te potwierdzają utrzymującą się tendencję wzrostową w zakresie stosowania tej procedury. Przyczyną może być zarówno starzenie się społeczeństwa, jak i coraz większa świadomość prawna obywateli. Warto jednak zauważyć, że liczba przypadków różni się w zależności od regionu kraju.
Wzrost zgłoszeń i wyzwania administracyjne
Przypadki eutanazji są analizowane przez Federalną Komisję Kontroli i Oceny Eutanazji, która sprawdza ich zgodność z ustawą z 2002 roku. Wzrost liczby zgłoszeń jest zauważalny od kilku lat – w 2022 roku było ich 2 966, a w 2023 roku już 3 423. Jedynie rok 2020 stanowił wyjątek, gdyż pandemia ograniczyła możliwość przeprowadzania procedury zgodnie z obowiązującymi przepisami. W 2024 roku eutanazja stanowiła 3,6% wszystkich zgonów w Belgii, w porównaniu do 3,1% rok wcześniej.
Rosnąca liczba wniosków stawia przed komisją dodatkowe wyzwania. Od momentu wejścia w życie przepisów w 2002 roku jej zasoby administracyjne nie uległy zmianie, mimo że liczba spraw systematycznie rośnie. W związku z tym komisja ponownie apeluje o zwiększenie liczby pracowników i środków na realizację swoich zadań.
Różnice regionalne
Podobnie jak w poprzednich latach, większość zgłoszeń pochodziła z Flandrii, gdzie liczba przypadków wzrosła o 25%. W tym samym czasie liczba wniosków we francuskojęzycznej części kraju spadła – w 2024 roku złożono tam 949 zgłoszeń, podczas gdy w 2023 roku było ich 1 001. Federalna Komisja Kontroli i Oceny Eutanazji nie przedstawiła jednoznacznego wyjaśnienia dla tych różnic regionalnych.
Czynniki wpływające na wzrost liczby wniosków
Zdaniem Jacqueline Herremans, przewodniczącej Stowarzyszenia na rzecz Prawa do Godnej Śmierci (ADMD) oraz współprzewodniczącej komisji kontrolnej, starzenie się społeczeństwa i choroby towarzyszące podeszłemu wiekowi to kluczowe przyczyny rosnącej liczby zgłoszeń, ale nie jedyne. Podkreśla, że lepsza znajomość prawa oraz szersza debata publiczna również przyczyniają się do wzrostu świadomości w tym zakresie.
Od czasu uchwalenia ustawy w 2002 roku społeczne podejście do eutanazji uległo zmianie. Temat ten staje się coraz mniej tabuizowany, choć wśród francuskojęzycznych Belgów nadal można dostrzec większą rezerwę wobec tej kwestii.
Profil pacjentów i najczęstsze przyczyny eutanazji
Większość osób, które poddały się eutanazji, miała powyżej 70 lat – stanowili oni 72,6% przypadków. W tej grupie 43,2% to osoby w wieku powyżej 80 lat. Przypadki dotyczące osób poniżej 40. roku życia są rzadkością i stanowiły 1,3% wszystkich zgłoszeń. W 2024 roku odnotowano jeden przypadek eutanazji u osoby niepełnoletniej, co zwiększyło ich całkowitą liczbę do sześciu od momentu rozszerzenia przepisów na osoby małoletnie w 2014 roku.
Wśród głównych przyczyn decyzji o eutanazji dominowały:
- choroby nowotworowe – 54% przypadków,
- wielochorobowość – 26,8%,
- ciężkie schorzenia neurologiczne – 8,1%,
- choroby układu krążenia – 2,6%,
- choroby układu oddechowego – 2,9%.
Eutanazje przeprowadzane w przypadku zaburzeń psychicznych i chorób neurodegeneracyjnych nadal stanowią niewielki odsetek – po 1,4% w każdej z tych kategorii. Dane te pokazują, że wciąż istnieją trudności w interpretacji przepisów dotyczących tych szczególnych przypadków.
Możliwe zmiany w przepisach
W 76,6% zgłoszonych przypadków pacjenci znajdowali się w stanie, w którym śmierć była nieuchronna w krótkim czasie. Przebieg procedury różni się w zależności od przewidywanej długości życia pacjenta. Obowiązujące przepisy pozwalają na eutanazję osób nieświadomych jedynie wtedy, gdy wcześniej sporządziły one deklarację woli dotyczącą tej procedury.
Obecnie trwają debaty nad możliwą zmianą przepisów, które miałyby umożliwić objęcie taką deklaracją osób cierpiących na choroby neurodegeneracyjne, takie jak demencja. Takie rozwiązanie funkcjonuje już w Holandii i Quebecu, ale w Belgii temat ten wciąż budzi kontrowersje. Propozycja ta została uwzględniona w rządowym programie zdrowotnym i pozostaje przedmiotem dalszych prac legislacyjnych.
