Szybkie i sprawne przemieszczanie wojsk oraz sprzętu wojskowego na terenie Unii Europejskiej, kluczowe w przypadku potencjalnego konfliktu, nadal napotyka liczne trudności. Jak wynika z raportu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, wszystkie środki finansowe przewidziane na ten cel do 2027 roku zostały już wyczerpane. „Przemieszczanie wojsk i uzbrojenia na terenie UE pozostaje problematyczne, mimo wyraźnej potrzeby działania z szybkością” – ostrzegł Tony Murphy, przewodniczący Trybunału, podczas konferencji prasowej.
Skromne środki na tle rosnących wydatków obronnych
W latach 2021-2027 Unia Europejska zaplanowała przeznaczenie 1,7 miliarda euro na projekty infrastrukturalne (drogowe, kolejowe, terminale transportowe) oraz na uproszczenie procedur administracyjnych związanych z mobilnością wojskową. Jednak kwota ta, choć istotna, blednie w zestawieniu z 326 miliardami euro wydanymi na obronę przez państwa członkowskie w 2024 roku. Trybunał zwraca uwagę, że środki te zostały w pełni wykorzystane już pod koniec 2023 roku, co oznacza brak dodatkowego finansowania przez najbliższe cztery lata.
Raport wskazuje, że koszt realizacji jednego dużego projektu infrastrukturalnego często przewyższa wartość całej dostępnej puli środków. Dotychczasowe fundusze wsparły 95 projektów w 21 państwach członkowskich, głównie na wschodnich obszarach UE, lecz nie podano szczegółowych informacji na temat tych przedsięwzięć.
Nierównomierne finansowanie projektów
Trybunał krytykuje brak konsekwencji w przydzielaniu środków. Przykładem jest brak finansowania jakichkolwiek projektów w Grecji, choć dwa zgłoszone tam projekty uzyskały wyniki przekraczające wymagane progi oceny. Brak ten wynikał z niewystarczającego uwzględnienia ich potencjalnej wartości wojskowej podczas procesu selekcji.
Brak centralnego koordynatora
Kolejnym wyzwaniem, na które zwraca uwagę Trybunał, jest brak jednego punktu kontaktowego na poziomie UE odpowiedzialnego za mobilność wojskową. Rozproszenie odpowiedzialności utrudnia efektywną realizację zarówno projektów infrastrukturalnych, jak i procedur administracyjnych.
Zdaniem ekspertów konieczne jest szybkie wypracowanie spójnej strategii, która pozwoli na lepsze wykorzystanie środków finansowych i zapewni sprawne przemieszczanie wojsk na terenie całej Unii, zwłaszcza w obliczu rosnących zagrożeń na jej wschodnich granicach.
